Ο Γερμανός (1543-1579)
Διαδέχτηκε στον θρόνο του πατριαρχείου Ιεροσολύμων τον Δωρόθεο και άλλαξε τη ροή της ιστορίας του. Αφιέρωσε τις προσπάθειές του στην εύρεση πόρων για την ανόρθωση των προσκυνημάτων που είχαν εν πολλοίς καταστραφεί από τις επιδρομές των Μαμελούκων.
Ο Γερμανός γεννήθηκε στην Πελοπόνησησο (Αράχωβα). Συγγένευε με τον ¨οσιο Γεράσιμο της Κεφαλλονιάς τον οποίο και χειροτόνησε διάκονο και μετέπειτα σε πρεσβύτερο.
Ο γερμανός φοίτησε στη φημισμένη Σχολή της Μονής Φιλοσόφου (Στεμνίτσα), όπου υπήρχε πλούσια βιβλιοθήκη με χειρόγραφα. Νέος υπηρέτησε στην εκκλησία της Αναστάσεως. Έγινε μετά ηγούμενος της μονής Αγίου Σάββα.
Την Παλαιστίνη κατέκτησαν οι Τούρκοι το 1517. Ο σουλτάνος Σελήμ (1512-1528) ικανοποιημένος για την κατάκτηση της ιεράς πόλης αναγνώρισε με επίσημο φιρμάνι την πλήρη κυριαρχία των ελλήνων μοναχών επί του αγίου Τάφου. Από τότε οι Λατίνοι κυρίως αλλά και οι Αρμένιοι άρχισαν να αμφισβητούν την κυριαρχία των ελλήνων μοναχών. Η κατάσταση ήταν οικονομικά και οργανωτικά οικτρή. Υπήρχε φτώχεια, οι ναοί ήταν ετοιμόρροποι, δεν υπήρχαν ιερατικά σκεύη και ιερά άμφια. Ο Γερμανός άλλαξε αυτή την κατάσταση και έβγαλε την Εκκλησία των Ιεροσολύμων από το οικονομικό αδιέξοδο.
Τον 16ου αιώνα αναδιοργάνωσε το Πατριαρχείο, ίδρυσε και συγκρότησε την αγιοταφιτική αδελφότητα και τη ένωσε στενά με το Πατριαρχείο. Ανέλαβε την διακυβέρνηση της Αγιοταφιτικής αδελφότητας και την ανασυγκρότηση των πνευματικών δυνάμεων της Εκκλησίας Ιεροσολύμων. Μετασχημάτισε το παλαίφατο Πατριαρχείο σε ένα είδος μονής με τον ίδιον ως ηγούμενο.
Η μοναχική αδελφότητα των Αγιοταφιτών με τη νέα δομή της ανέλαβε ποιμαντορικά καθήκοντα, καθώς τις φριντίδες για τις ανάγκες του Πατριαρχείου. Τα προνόμια των Σέρβων μοναχών της Παλαιστίνης περιορίσθηκαν. Οι λαϊκοί απομακρύνθηκαν από τη διοίκηση και η αδελφότητα ανέλαβε τη συντήρηση του κλήρου, καθώς και την ίδρυση και την ανακαίνιση ναών, σχολείων, νοσοκομείων. Μόνο μέλη της αδελφότητας στέλλονταν ως επίσκοποι ή ηγούμενοι για την ποιμαντορία των επαρχιών και των μονών που ανήκαν στο Πατριαρχείο.
Ο πατριάρχης Γερμανός με σθένος απέκρουσε τις επιβουλές των Φράγκων και των Αρμενίων να οικειοποιηθούν τους ιερούς τόπους. Ταξίδεψε δύο φορές στην Κωνσταντινούπολη για να υπερασπιστεί τα δίκαια της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων στον σουλτάνο Σουλεϊμάν (1522—1560). Το 1566 έκανε έρανο και έσωσε οικονομικά τους Αγίους Τόπους μετά την λεηλαδία τους από τους Βεδουίνους.
Ο Γερμανός συνέχισε την επαφή των προσκυνημάτων με το Ελληνικό γένος. Ταξίδευσε συχνά σε διάφορες Ελληνικές πόλεις. Το ελληνικό γένος ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα. Πολλές μικρές και μεγάλες δωρεές, ιερά αναθήματα, κτήματα, μετόχια, μοναστήρια χαρίζονταν από τους προύχοντες Έλληνες, ακόμη και από απλούς χωρικούς και φτωχούς κληρικούς. Όσοι δεν είχαν χρήματα έστελναν στην αδελφότητα σιτάρι, λάδι ή άλλα αγαθά. Η επέκταση της κυριαρχίας των Τούρκων στην Παλαιστίνη επέτρεπε την ελεύθερη μετάβαση των προσκυνητών στα εδάφη του Αγίου Τάφου.
Οι Έλληνες θεωρούσαν καθήκον τους να προσκυνήσουν τον Άγιο Τάφο και να γυρίσουν στην Ελλάδα με τον τίτλο του προσκυνητή (χατζή). Όταν έφταναν στους αγίους Τόπους συναντούσαν μια θερμή υποδοχή και γίνονταν δεκτοί με μεγάλη πομπή. Η Αγιοταφική αδελφότητα απέκτησε έτσι μεγάλη δύναμη. Τα θέματα των προσκυνημάτων έγιναν θέματα του γένους. Υπερασπιστές τους ήταν οι οικουμενικοί Πατριάρχες, οι έλληνες ηγεμόνες, οι μεγάλοι διερμηνείς της Υψηλής Πύλης και οι προύχοντες των Ελλήνων.
Η αγάπη του γένους για τους Αγίους Τόπους καλλιεργήθηκε από:
1.τις συχνές επισκέψεις των πατριαρχών των Ιεροσολύμων στις ελληνικές πόλεις
2. το προσκύνημα των Ελλήνων στους Αγίους Τόπους
3. τις ιστορίες που αφηγούνταν τους αγώνες των Ελλήνων μοναχών κατά των εχθρών
Το 1545 ο Γερμανός συνεκάλεσε στην Κωνσταντινούπολη σύνοδο που επελήφθη θεμάτων σιμωνίας. Ο Διοσύσιος Β' (1546-1565) πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης είχε κατηγορηθεί
για σιμωνία. Ο Γερμανός κάλεσε τους πορθόδοξους κληρικούς να τον καταδικάσουν. Αργότερα κατεδίκασε επίσης τον πατριάρχη Ιωάσαφατ Β' (1555-1565) για τις φιλενωτικές ενέργειές του.
Στην Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Παύλου Δρανδάκη (Νυν Πυρσού) Εκδοτικός Οργανισμός ‘Φοίνιξ’ ΕΠΕ… διαβάσαμε το εξαιρετικό άρθρο του Ε.Γ. Παντελάκη για τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Γερμανό (1543-1579):
«Παραιτηθείς ο πατριάρχης Ιεροσολύμων Δωρόθεος μετά πατριαρχείαν 43 ετών, υπέδειξε διάδοχό του τον μοναχόν της μονής του Αγίου Σάββα τω 1543. Ο Γερμανός αναβάς εις τον πατριαρχικόν θρόνον, δεινώς μεν υπό ετεροθρήσκων και ετεροδόξων πελεμούμενον, προς μέγιστας δε οικονομικάς δυσχερείας παλαίοντα, πρώτον μεν διοργάνωσε την «Αγιοταφική Αδελφότητα» και στενώς συνέδεσε αυτήν μετά του πατριαρχείου, ώστε να μεριμνά ου μόνον περί των πνευματικών αλλά και περί των υλικών αναγκών του ποιμνίου. Έπειτα δε βλέπων ότι εκ της προηγηθείσης πεντηκονταταετούς επικρατήσεως των Μαμελούκων εν Παλαιστίνη τοιαύτη σύγχυσις και ανωμαλία και δυστυχία εν της εκκλησία των Ιεροσολύμων υπήρχεν, ώστε καιτα ενοριακά και τα επαρχιακά της όρια ήσαν ακαθόριστα και επένετο ο αριός πληθυσμ΄’ος της και γυμνοί πλέον ιερών σκευών και αμφίων ήσαν οι πλείστοι ναοί της, εμερίμνησεν ανενδότως προς καθορισμόν και εξασφάλισιν των ορίων της εκκλησίας, επεχείρησε δε ο ίδιος περιοδείας συλλέγων ελεημοσύνας υπέρ των πτωχών και χάριν επισκευών πλείστων ηρειπωμένων ναών και μονών. Διεξήγαγε μακρούς και δεινούς αγώνας προς τους Λατίνους και τους Αρμενίους, ων οι μεν πρώτοι δια των Μαρωνιτών, οι δε Αρμένιοι δια των Αβησσυνών προσεπάθουν να καταλάβωσι τα διάφορα προσκυνήματα του Αγίου Τάφου, διαθέτοντες δε άφθονο χρήμα και έχοντες την υποστήριξιν των ομοδόξων των βασιλέων ήσαν δυσκαταγώνιστοι. Αλλ’ ο μεγαλεπήβολος και ακατάβλητος γερμανός, προς υποστήριξιν των επί των επί του Αγίου Τάφου αρχαίων δικαιωμάτων της Εκκλησίας του, μετέβη δις εις Κωνσταντινούπολιν και ευγλώτως αναπτύξας τα διακαιώματα ταύτα εις τον Σουλτάνον Σουλεϊμάν τον Β’ (1520-1560) κατόρθωσε να λάβη παρ’ αυτού φιρμάνιον, δι ου ανεγνωρίζετο πλήρης κυριότης των Ελλήνων επί των ιερών προσκυνημάτων. Και επί του διαδόχου δε του Σουλεϊμάν, Σελήμ του Β’ (1520-1566) κατόρθωσε να λάβη παρ’αυτού φιρμάνια υπέρ του Έλληνος Πατριάρχου και της «Αγιοταφικής Αδελφότητος». ‘Ελαβε διάφορα μέτρα κατά των εν τη Παλαιστίνη ανυποτάκτων Σέρβων μοναχών και κατά των σφετεριστών Λατίνων, υφ’ ών δεκαζόμεναι αι επιτίπιοι τουρκικαί αρχαί σκανδαλωδώς επενέβαινον υπέρ αυτών κατά τους προς το πατριαρχείον αγώνας των. Εμερίμνησεν περί των σχέσεων Πατριαρχείου Ιεροσολύμων και αρχιεπισκοπής Σινά και κατόρθωσε να υπαχθή οριστικώς η αρχιεπισκοπή αύτη εις το κλίμα της Σιωνίτιδος Εκκλησίας. Τω 1566, εξ επιδρομής Βεδούνοων, περιελθούσης της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων εις δεινοτάτηνμ οικοπνομικήν θέσιν, ηναγκάσθη και πάλιν να ζητήση τα ελέη των απανταχού Χριστιανών και εν τη σχετική εγκυκλίω του έγραφε προς τοις άλλοις: ‘ουδεμίνα ανκωχήν ή συμπαθειαν ευρίσκομεν ποθεν, αλλά και αυτόν τον άρτον μετά δακρύων και οιμωγών πολλάκις εσθίομεν’. Ούτω δ’ εκ των διηνεκών κόπων και αγώνων και συχνών και μακρινών περιοδειών εξαντληθείς πλέον, απεσύρθη εκ του θρόνου τω 1579 ο αοίδιμος Γερμανός, όστις υπήγρξε εκ των μεγαλεπηβολωτάτων και δραστηριοτάτων πατριαρχών της καθόλου ορθοδοξίας, ‘όστις μετά την επί του προκατόχου αυτού επελθούσαν βελτίωσιν ηδυνήθη να διαγράψη την εφεξής ιστορικήν πορείαν της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων και της Αγιοταφικής Αδελφότητας’, κατά επιφανή ιστορικόν της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων, τόσν μεγάλην δ’ εθνικήν υπηρεσίαν προσέφερε δια της οργανώσεως και συνδέσεως της Αγιοταφικής Αδελφότητας και του πατριαρχείου, ώστε ‘άνευ του μεγαλεπήβολου τούτου έργου του Γερμανού περί στενού συνδέσμου του Γένους μετά του Αγίου Τάφου η ιστορία της ορθοδόξου Εκκλησίας των ιεροσλύμων θα έληγε τον δέκατο έκτον αιώνα κατ’ ανθρώπινους υπολογισμούς’, ως γράφει ο αυτός ιστορικός (βλ. Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου ‘Ιστορία της Εκκλησίας Ιεροσλύμων’ εν Αλεξανδρεία 1910).
Εμμ. Γ. Παντελάκης
«Παραιτηθείς ο πατριάρχης Ιεροσολύμων Δωρόθεος μετά πατριαρχείαν 43 ετών, υπέδειξε διάδοχό του τον μοναχόν της μονής του Αγίου Σάββα τω 1543. Ο Γερμανός αναβάς εις τον πατριαρχικόν θρόνον, δεινώς μεν υπό ετεροθρήσκων και ετεροδόξων πελεμούμενον, προς μέγιστας δε οικονομικάς δυσχερείας παλαίοντα, πρώτον μεν διοργάνωσε την «Αγιοταφική Αδελφότητα» και στενώς συνέδεσε αυτήν μετά του πατριαρχείου, ώστε να μεριμνά ου μόνον περί των πνευματικών αλλά και περί των υλικών αναγκών του ποιμνίου. Έπειτα δε βλέπων ότι εκ της προηγηθείσης πεντηκονταταετούς επικρατήσεως των Μαμελούκων εν Παλαιστίνη τοιαύτη σύγχυσις και ανωμαλία και δυστυχία εν της εκκλησία των Ιεροσολύμων υπήρχεν, ώστε καιτα ενοριακά και τα επαρχιακά της όρια ήσαν ακαθόριστα και επένετο ο αριός πληθυσμ΄’ος της και γυμνοί πλέον ιερών σκευών και αμφίων ήσαν οι πλείστοι ναοί της, εμερίμνησεν ανενδότως προς καθορισμόν και εξασφάλισιν των ορίων της εκκλησίας, επεχείρησε δε ο ίδιος περιοδείας συλλέγων ελεημοσύνας υπέρ των πτωχών και χάριν επισκευών πλείστων ηρειπωμένων ναών και μονών. Διεξήγαγε μακρούς και δεινούς αγώνας προς τους Λατίνους και τους Αρμενίους, ων οι μεν πρώτοι δια των Μαρωνιτών, οι δε Αρμένιοι δια των Αβησσυνών προσεπάθουν να καταλάβωσι τα διάφορα προσκυνήματα του Αγίου Τάφου, διαθέτοντες δε άφθονο χρήμα και έχοντες την υποστήριξιν των ομοδόξων των βασιλέων ήσαν δυσκαταγώνιστοι. Αλλ’ ο μεγαλεπήβολος και ακατάβλητος γερμανός, προς υποστήριξιν των επί των επί του Αγίου Τάφου αρχαίων δικαιωμάτων της Εκκλησίας του, μετέβη δις εις Κωνσταντινούπολιν και ευγλώτως αναπτύξας τα διακαιώματα ταύτα εις τον Σουλτάνον Σουλεϊμάν τον Β’ (1520-1560) κατόρθωσε να λάβη παρ’ αυτού φιρμάνιον, δι ου ανεγνωρίζετο πλήρης κυριότης των Ελλήνων επί των ιερών προσκυνημάτων. Και επί του διαδόχου δε του Σουλεϊμάν, Σελήμ του Β’ (1520-1566) κατόρθωσε να λάβη παρ’αυτού φιρμάνια υπέρ του Έλληνος Πατριάρχου και της «Αγιοταφικής Αδελφότητος». ‘Ελαβε διάφορα μέτρα κατά των εν τη Παλαιστίνη ανυποτάκτων Σέρβων μοναχών και κατά των σφετεριστών Λατίνων, υφ’ ών δεκαζόμεναι αι επιτίπιοι τουρκικαί αρχαί σκανδαλωδώς επενέβαινον υπέρ αυτών κατά τους προς το πατριαρχείον αγώνας των. Εμερίμνησεν περί των σχέσεων Πατριαρχείου Ιεροσολύμων και αρχιεπισκοπής Σινά και κατόρθωσε να υπαχθή οριστικώς η αρχιεπισκοπή αύτη εις το κλίμα της Σιωνίτιδος Εκκλησίας. Τω 1566, εξ επιδρομής Βεδούνοων, περιελθούσης της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων εις δεινοτάτηνμ οικοπνομικήν θέσιν, ηναγκάσθη και πάλιν να ζητήση τα ελέη των απανταχού Χριστιανών και εν τη σχετική εγκυκλίω του έγραφε προς τοις άλλοις: ‘ουδεμίνα ανκωχήν ή συμπαθειαν ευρίσκομεν ποθεν, αλλά και αυτόν τον άρτον μετά δακρύων και οιμωγών πολλάκις εσθίομεν’. Ούτω δ’ εκ των διηνεκών κόπων και αγώνων και συχνών και μακρινών περιοδειών εξαντληθείς πλέον, απεσύρθη εκ του θρόνου τω 1579 ο αοίδιμος Γερμανός, όστις υπήγρξε εκ των μεγαλεπηβολωτάτων και δραστηριοτάτων πατριαρχών της καθόλου ορθοδοξίας, ‘όστις μετά την επί του προκατόχου αυτού επελθούσαν βελτίωσιν ηδυνήθη να διαγράψη την εφεξής ιστορικήν πορείαν της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων και της Αγιοταφικής Αδελφότητας’, κατά επιφανή ιστορικόν της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων, τόσν μεγάλην δ’ εθνικήν υπηρεσίαν προσέφερε δια της οργανώσεως και συνδέσεως της Αγιοταφικής Αδελφότητας και του πατριαρχείου, ώστε ‘άνευ του μεγαλεπήβολου τούτου έργου του Γερμανού περί στενού συνδέσμου του Γένους μετά του Αγίου Τάφου η ιστορία της ορθοδόξου Εκκλησίας των ιεροσλύμων θα έληγε τον δέκατο έκτον αιώνα κατ’ ανθρώπινους υπολογισμούς’, ως γράφει ο αυτός ιστορικός (βλ. Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου ‘Ιστορία της Εκκλησίας Ιεροσλύμων’ εν Αλεξανδρεία 1910).
Εμμ. Γ. Παντελάκης
(Γυμνασιάρχης)
Ο Γερμανός καταβεβλημένος από τους μακροχρόνιους αγώνες παραιτήθηκε και έβαλε στον θρόνο του πατριαρχείου τον ανεψιό του Σωφρόνιο Δ'. Αποσύρθηκε στην επισκοπή Λύδδης και Ρέμλης, όπου και απεβίωσε.
No comments:
Post a Comment