Έχουμε ένα όνειρο

Ονειρεύομαστε ότι οι κάτοικοι, οι μόνιμοι παραθεριστές, οι καλλιεργητές και οι κτηνοτρόφοι της Εξοχής θα μαζευτούν μαζί με τον Πρόεδρο του δημοτικού συμβουλίου και τον Δήμαρχο της Αιγείρας και θα ανακηρύξουν επίσημα όλο το χωριό οικολογικό.

Θα δεσμευτούν και θα συνυπογράψουν ένα συμβόλαιο μεταξύ τους.

Θα εκπονήσουν ένα σοβαρό σχέδιο οικολογικής ανάνηψης του χωριού. Θα απαγορεύσουν όλες τις δραστηριότητες που βλάπτουν το περιβάλλον, τα φυτοφάρμακα, τα λιπάσματα, την αλόγιστη χρήση του νερού. Θα ζητήσουν χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση για δεντροφύτευση από άκρου σε άκρο όλης της περιοχής μας.

Θα ανακοινώσουν αυτή την απόφασή τους σε όλους τους αρμόδιους φορείς, Νομαρχία, Υπουργεία, και στον Πρωθυπουργό, και σε όλα τα μέσα Ενημέρωσης, Ραδιόφωνα, Εφημερίδες, και Τηλεοράσεις. Επίσης θα το ανακοινώσουν στον Οικουμενικό Πατριάρχη που είναι ιδιάιτερα ευαίσθητος για την οικολογική καταστροφή που υφιστάμεθα.

Θα καλέσουμε όλους να μας βοηθήσουν σε αυτή την προσπάθεια. Και θα είμαστε παράδειγμα και για άλλα χωριά. Και εδώ θα φανεί ποιός αληθινα νοιάζεται για τον τόπο αυτόν.

Το θέμα πια δεν είναι η οικονομία, η δημοκρατία, η ειρήνη, ο διχασμός του εμφυλίου πολέμου. Το θέμα είναι γιατί δεν υπάρχουν πια δέντρα, πουλιά, άγρια ζώα, θηράματα, αετοί, γεράκια, ανόθευτα φρούτα και κηπευτικά, καθαρά και άφθονα τρεχούμενα νερά.

Το Αραχοβίτικο στοιχειό: Από τα στοιχεία λαογραφίας του Ν.Πολίτη που δημοσίευσε η Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά

Οι τοπικοί λαϊκοί μύθοι "φυλάνε" τις κοινότητες από τις δυνάμεις που τις επιβουλεύονται, καταστροφικές δυνάμεις που έχουν οι άνθρωποι μέσα τους και προβάλλουν έξω στα στοιχεία της φύσεως και στο πεπρωμένο τους. Οι μύθοι δρουν ευεργετικά, ως παρηγοριά-παραμυθία. Οι παλιοί έδειχναν στο δρόμο ένα σημάδι που ήταν το όριο ανάμεσα σε Αράχωβα και Βελλά, ένα όριο που όριζε τον ξένο και τον εχθρό (που τον είδαμε στον καθρέφτη κατά Σεφέρη).

Διαβάστε το πλήρες κείμενο "Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά"

Βασίλη Πλασσαρά: Τα Ύδατα της Στυγός

Δεν υπάρχει διαφωνία γύρω από τους μύθους. Οι μύθοι απαντούν στην ζωτική για τη ναρκισσιτική μας ακεραιότητα ανάγκη να είμαστε βέβαιοι για την αλήθεια. Οι μύθοι είναι. Δεν αποδεικνύονται, δεν ερμηνεύονται. Και διατηρούνται αναλλοίωτοι από τα αρχαία χρόνια.

Ο μύθος για το αθάνατο νερό - μια καταγγελία του θανάτου κατά τον Βασίλη Πλασσαρά - ζει μέχρι σήμερα στα μέρη μας. Μας φέρνει στον νου ότι στις πηγές της ζωής ενυπάρχει ο θάνατος. Από αρχέγονες πηγές εκπορεύονται οι προσπάθειες των ανθρώπων για οργάνωση και κυριαρχία πάνω στις σχέσεις και στους άλλους.

Τα παιδιά της Στυγός ήταν το Κράτος, ο Ζήλος, η Βία, η Νίκη. Στην μάχη του Δία με τους Γίγαντες η Στύξ βοήθησε τον βασιλιά των θεών να επικρατήσει και να εδραιώσει τη νίκη του. Για αυτό ο Δίας την όρισε ως πρωταρχική πηγή δύναμης, ως εγγυήτρια των επίσημων όρκων που έδιναν οι θεοί.

Κατεβάστε το πλήρες κείμενο "Τα Υδατα της Στυγός"

Βασίλη Πλασσαρά: Η "Ελληνική Σχολή" Ραχώβης

Τι ψάχνουμε να βρούμε στις αρχαίες πέτρες, στα θεμέλια των οικοδομημάτων που πριν από τόσα χρόνια κτίσθηκαν; Κάτω από την Σκαλίτσα δίπλα στον Προφήτη Ηλία φαίνονται οι πέτρες από τα θεμέλια της Σχολής που ίδρυσε ο Ανδρούτσος Σπανός. Τα ίχνη μνημών που κλείνονται μέσα στις θεμέλιες συστατικές πέτρες μπορούν να μας βοηθήσουν σαν στοιχεία ενός αρχικού DNA να ανιχνεύσουμε και να ξετυλίξουμε την ιστορία αυτού του σχολείου.

Ίσως το ερώτημα θα ήταν πριν απ΄ όλα "γιατί οι άνθρωποι χτίζουν οικοδομήματα-μνημεία του πολιτισμού τους"; Αυτό που ψάχνουμε στα μνημεία που επισκέπτομαστε είναι τα στοιχεία που ενετοίχησαν οι δημιουργοί τους, ίχνη μνήμης που θέλησαν να συντηρήσουν, να αποθανατίσουν, μέσα στα δομικά υλικά του έργου που έκτισαν. Τα κτίσματά της δημιουργικότητας είναι προσπάθειες να νικήσουν οι άνθρωποι τις δυνάμεις της καταστροφής, να αποκαταστήσουν την ζωή που διαρκώς καταστρέφουν. Εξ άλλου τι άλλο είναι η ζωή από αυτό που γλιτώνει από τον θάνατο.

Είναι θέμα πολιτισμού. Γιορτάζουμε με τραγούδια, χορούς, γεύσεις, κρασί, μια δυό φορές τον χρόνο. Αλλά έχουμε ανάγκη, όταν είναι ο καιρός, να καλλιεργούμε, να κηνυγάμε, να θερίζουμε, να τρυγάμε, να ακούμε τα πουλιά στην εποχή τους να τραγουδούν. Χωρίς αυτές τις δραστηριότητες ο κόσμος δεν έχει νόημα, επιβιώνουμε αλλά δεν ζούμε, γιατί δεν ζούμε δημιουργικά, γιατί δεν καταλαβαίνουμε. Χωρίς νόημα δεν μπορούμε να ζήσουμε, το είπαμε.

Στον καθένα μας μέσα μας υπάρχουν μνήμες εμπειριών που ζήσαμε στο παρελθόν, που τις ανακαλούμε ως αναμνήσεις - συνιστούν την υποκειμενική μας ιστορία - που αφηγούμεθα με ιστορίες που λέμε στα όνειρά μας, στις φαντασίες μας, και στις κουβέντες μας με τους άλλους.

Υπάρχουν όμως μνήμες πρώιμων εμπειριών τραυμάτων και των πρώτων ξυπνημάτων των πόθων από το σώμα μας, μνήμες που δεν τις ενθυμούμεθα αλλά τις επαναλαμβάνουμε σε πράξεις στην ζωή, στις σχέσεις μας, ως πεπρωμένο. Αυτές οι μνήμες ενέχουν τη καταστροφή.

Γύρω από αυτές τις μνήμες κατασκευάζουμε έργα μνημεία πίστης και πολιτισμού που γιορτάζουν την νίκη της ζωής αλλά κρατούν πάντα μέσα τον κίνδυνο της καταστροφής. Για αυτό φοβούνται μισούν και καταστρέφουν τα έργα του πολιτισμού οι διάφοροι Ταλιμπάν.

Όταν επισκεπτόμαστε τα χαλάσματα τα ρωτούμε να μας μιλήσουν και αυτά σιωπαίνουν. Μέσα στην σιωπή τους έχει βρει καταφύγιο η καταγωγή μας. Από την σιωπή ανδύεται απρόσμενα ένα σημάδι που μας δίνει το νήμα που οφείλουμε να ακολουθήσουμε. Από τα κατεστραμμένα θραύσματα τώρα δημιουργούμε-ευρίσκουμε τα νήματα που ανασυνθέτουν την ιστορία.

Ο Βασίλης Πλασσαράς εδημοσίευσε στην Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά τα δικά του δημιουργήματα-ευρήματα με ένα γλαφυρό τρόπο (το διάβασε ο Σπύρος Νικολόπουλος).

Κατεβάστε το πλήρες κείμενο "Η Ελληνική Σχολή Ραχόβης"

Ξενάγηση στην Εξοχή

Τα πλούσια συναισθήματα θαυμασμού και αγάπης, μπορώ να πω, που τρέφω για τη Ράχωβα, με ωθούν στο να ασχοληθώ, όσο πιο παραστατικά μπορώ, με τη μορφολογία του εδάφους, τα σύνορα, την έκταση, τον πληθυσμό, και τις ασχολίες των κατοίκων, πιο παλιά και τώρα.
Παλιά ανθούσε η γεωργία. Πλούσιες καλλιέργειες από αρίστης ποιότητας σιτάρια, το γνωστό κουφοσίτη, καλαμπόκια, ή αραποσίτι, φασόλια και κάθε είδους κηπευτικά. Τα άφθονα νερά ευνοούσαν την αξιοποίηση των αγρών και αρκετών οπωροφόρων δένδρων, όπως μηλιών, κερασιών, καρυδιών. Υπήρχαν κοπάδια και οικόσιτα, περισσότερο για τις ανάγκες της οικογένειας,
Τώρα κυριαρχεί η κτηνοτροφία. Αρκετοί κτηνοτρόφοι, με πολλά κεφάλια αιγοπρόβατα, ζουν το τέλος της άνοιξης, τους μήνες του καλοκαιριού και τους πρώτους μήνες του φθινοπώρου στο χωριό, ενώ το χειμώνα κατεβαίνουν στα βοσκοτόπια τους , στους κάμπους. Δεύτερες κατοικίες στο Λουτράκι, στην Επίδαυρο και στο Τολό. Μόνο ένας μεγαλοκτηνοτρόφος μένει χειμώνα - καλοκαίρι στη Ράχωβα.
Από το 1980, που η οικογένειά μας εγκαταστάθηκε για τους μήνες του καλοκαιριού στο χωριό, με υπερηφάνεια διαπίστωσα πως έχει στολιστεί με αρκετά καινούρια σπίτια. Διάφοροι ξένοι, κυρίως από την Αθήνα, με κάποια ρίζα στο χωριό, έγιναν μόνιμοι παραθεριστές της
Η σχετικά μικρή απόσταση από την Αθήνα και πολύ λιγότερη από την Πάτρα, τους διευκολύνει να την επισκέπτονται πολλές φορές το χρόνο, Χριστούγεννα, Πάσχα, γιατί όχι και τα Σαββατοκύριακα.
Έχουν μαγευτεί από το κλίμα κυρίως, αλλά και από πολλές άλλες ομορφιές γενικότερα. Αρκετοί έχουν αγοράσει παλιά σπίτια Ραχωβιτών, τα οποία ανακαίνισαν και έχουν γίνει αγνώριστα.
Έχει γίνει ένας παραθεριστικός πια τόπος και η ζωή, που πολύ παλιά θυμάμαι, ξαναζωντανεύει κάπως.
Κάπου τριάντα παιδιά, κάθε απόγευμα, στη δροσιά της πλατείας του Αγίου Νικολάου ή στον πλάτανο του Αι - Λιά ξεφαντώνουν. Όλος ο τόπος γεμίζει φωνές και γέλια. Δυο τρία καλοκαίρια μας παρουσίασαν και δικό τους, διασκευασμένο από τα ίδια, θεατρικό έργο.
Το διάστημα που η Ράχωβα είχε μείνει σχεδόν βουβή πέρασε. Δεν έχει φτάσει βέβαια στις παλιές δόξες της, αλλά κάπως μας τις θυμίζει. Χωρίς σχολείο βέβαια και με εκκλησιασμό μόνο 2-3 φορές όλο το καλοκαίρι, αλλά με τουρίστες.
Είναι ένα όμορφο, καθαρά ορεινό χωριό, που περιβάλλεται από τα Ραχοβούνια, από τη γραφική Σκαλίτσα και μεγάλη θαμνώδη έκταση, από το χωριό Σελιάνα και από βαθιά ρεματιά του ποταμού Κριού, που το χωρίζει από το Περιθώρι και το ελατοδάσος, που ανηφορίζει μέχρι το Σαραντάπηχο.
Την έκτασή του σε τ.μ. δεν μπορώ να την υπολογίσω, είναι όμως χτισμένο σε μήκος 2 περίπου χιλιομέτρων, που καταλαμβάνουν τα 70 σπίτια του, διασκορπισμένα κατά μήκος και στο βάθος κάπου - κάπου του κεντρικού δρόμου.
Με την είσοδό μας στο χωριό, συναντούμε τα πρώτα οκτώ σπίτια του, σχεδόν ενωμένα, μια γειτονιά, το λεγόμενο «Κάτω Χωριό», στο οποίο δεσπόζει το εξωκλήσι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ψηλά από το δρόμο, σε δενδρόφυτη τοποθεσία, που το καθιστά σχεδόν αόρατο από κάθε διερχόμενο. Είναι η Προστάτης του Κάτω Χωριού, η Προστάτιδα όλου του χωριού, η Προστάτιδα όλου του κόσμου.
Όλο το Κάτω Χωριό είναι πνιγμένο, στις καρυδιές, στις λεύκες και τα οπωροφόρα δέντρα. Από τα οκτώ σπίτια του, που τα πρώτα χρόνια ήταν όλο ζωή, τώρα κατοικούνται μόνο δύο και αυτά από δύο άτομα το κάθε ένα. Τα δύο άτομα του ενός σπιτιού είναι ένα ζευγάρι κτηνοτρόφων, με αρκετά αιγοπρόβατα, τα άλλα δύο είναι αγρότες, με μεγάλη κτηματική περιουσία
Ακολουθώντας το δρόμο, μεσολαβεί μία απόσταση 300 μέτρων περίπου, χωρίς σπίτια και κατόπιν, ανηφορίζοντας πάντα, συναντούμε 5-6 άλλα, εκατέρωθεν του δρόμου, μια δεύτερη γειτονιά. Ψηλά από το δρόμο, στον ίσκιο μιας τεράστιας, αιωνόβιας βελανιδιάς είναι χτισμένο το εκκλησάκι το αφιερωμένο στη μνήμη του Αγίου Αθανασίου. Είναι ο Άγιος σε θαύμα του οποίου αποδόθηκε η από βέβαιο θάνατο σωτηρία γνωστού Ραχωβίτη και ενός από τα τέσσερα παιδιά του. Ήταν η εποχή που η διαδρομή Ράχωβας - Βαλκουβίνας γινόταν με τα ζώα και σε κάποιο παραπάτημα και κατρακύλισμα του ζώου που τους μετέφερε, οφείλονταν ο σοβαρός κίνδυνος και η θαυματουργική επέμβαση του Αγίου Αθανασίου. Πιστός στο τάμα του, άνοιγε την εκκλησία ανήμερα στη γιορτή του, 18 Ιανουαρίου, και ας ήταν βαρύς χειμώνας στο βουνό. Τώρα ο ίδιος έχει αποβιώσει αλλά η σύζυγος και τα τέκνα του συνεχίζουν το τάμα του. Σε μικρή απόσταση, εκατό με διακόσια μέτρα από τη δεύτερη αυτή γειτονιά, μπαίνουμε στο κέντρο της Ράχωβας, με τα περισσότερα από τα 70 σπίτια όλου του χωριού, με τον Άγιο Νικόλαο, Μητρόπολη τώρα, χαρακτηριστικό της οποίας είναι οι υπέροχες εικόνες και το θαυμάσιο τέμπλο.

Στο προαύλιο της εκκλησίας είναι το ηρώο των πεσόντων και το κοινοτικό κτίριο, στο ισόγειο του οποίου παλιά στεγάζετο και το σχολείο. Από την εποχή που το σχολείο έκλεισε λόγω ελλείψεως μαθητών, το ισόγειο του κτιρίου της Κοινότητας, είχε λειτουργήσει σαν καφενείο και η ιδανική θέση του κάτω από τα πλατάνια, το καθιστούσε το καταλληλότερο μέρος του χωριού για το πανηγύρι και τις άλλες τυχόν συγκεντρώσεις μας
Εδώ έγινε προ χρόνων η σύσταση του Συλλόγου των Απανταχού Ραχωβιτών και εδώ μια φορά το λιγότερο, το χρόνο, γίνεται το πάρτυ που οργανώνει.
Τώρα υπάρχει μόνο ένα ανοιχτό καφενείο, με στολίδι του τις καρυδιές, που σκεπάζουν την αυλή του. Εδώ τώρα πανηγυρίζουμε τον Αι - Λιά, με τα παραδοσιακά όργανα και τα ντόπια ψητά, εδώ γίνονται και οι συγκεντρώσεις του Συλλόγου μας.
Άλλα 300 μέτρα από το κέντρο και αφού ανηφορήσουμε αρκετά φτάνουμε στο άκρο του χωριού, στον Αι - Λιά, στη λίμνη, στις άλλες βρύσες, στον άλλο μεγάλο πλάτανο.
Αρκετά παλαιά σπίτια, πρόσφατα ανακαινισμένα, πάνω από έξι καινούρια και το δικό μας, 25 περίπου χρόνων, αποτελούν τη γειτονιά μας. Η ομορφιά εδώ φτάνει στο αποκορύφωμά της.
Ακουμπούμε κυριολεκτικά στα βράχια, στα κατακόρυφα, απόκρημνα βράχια της γραφικής Σκαλίτσας. Η θέα από παντού σε μαγεύει. Όλα τα απέναντι χωριά φαντάζουν όμορφα, πνιγμένα στα έλατα, μέχρι το Σαραντάπηχο. Ο ήλιος από αυτό καθυστερεί να πέσει. Στη ανατολική Ράχωβα έχει σχεδόν σουρουπώσει και το δυτικό Σαραντάπηχο το λούζει ο ήλιος. Εγώ προσωπικά κατατάσσω αυτό το γεγονός στα πλεονεκτήματα του άριστου κλίματος του χωριού μας. Από νωρίς η δροσιά μας πλημμυρίζει.
Θα τελειώσω την περιγραφή της Εξοχής με δύο κάθετους στον κεντρικό δρόμο, στενότερους. Ο ένας αρχίζει από το κέντρο της και οδηγεί στα ονομαστά Ρουπιάνικα. Είναι μια περιοχή, ένα προάστιο μπορούμε να πούμε, της Ράχωβας Τα πρώτα χρόνια που κατοικήσαμε υπήρχαν εδώ αρκετά σπίτια κατοικημένα, πλούσια νερά, βλάστηση μεγάλη. Τώρα τα σπίτια είναι όλα σχεδόν ακατοίκητα. Η συνήθης πορεία των πραγμάτων (όλοι στις πόλεις) και κάποιος από τους τελευταίους σεισμούς, συνετέλεσαν σε αυτό το αποτέλεσμα.
Τα πανέμορφα ποτιστικά, έχουν μείνει χέρσα και από πράσινο μόνο μερικές καρυδιές και αυτές αρρωστημένες.
Κάποιο καινούριο σπιτάκι έχει φυτρώσει, ακατοίκητο όμως ακόμη, το τυροκομείο του Χρήστου Πετρόπουλου, κλειστό από μερικά χρόνια, το κοιμητήριο του χωριού και ο Αι - Γιάννης. Παλαιά μία από τις τρεις ενορίες της σπουδαίας τότε Ράχωβας, διατηρείται κάπως από τις συνεχείς φροντίδες και ανακαινίσεις. Κάπου- κάπου την ανοίγει κάποιος πιστός και λειτουργείται.
Από τη λίμνη του Αι- Λιά αρχίζει και άλλος δρόμος, ένα παρακλάδι του κεντρικού δρόμου, που οδηγεί στην τελευταία γειτονιά, τα γνωστά Μιχαλέικα.
Στην αρχή αυτού υπάρχει μια ρεματιά με άφθονη βλάστηση και αμέσως μετά οι Άγιοι Ταξιάρχες Αξιόλογη εκκλησία, και αυτή ενορία κάποτε, είναι χτισμένη στον ίσκιο τεράστιας βελανιδιάς από την Ανατολή και ενός συμπλέγματος μέτριων πλατάνων από τη Δύση.
Είναι μια ευρύχωρη εκκλησία, με καλοδιατηρημένες, άριστης τεχνοτροπίας παλαιές εικόνες, χειροποίητα ασημένια καντήλια, στασίδια από σκαλιστό ξύλο και στις τρεις πλευρές, άξια λόγου από κάθε άποψη. Μια εκκλησία που θα ήταν για τον πολιτισμό της Ράχωβας στολίδι, αν ο χρόνος και η αδιαφορία των ανθρώπων δεν την είχαν φθείρει τόσο. Πολλά χρόνια την παρακολουθούσα, χωρίς κουφώματα, με χαλασμένη σκεπή, να βρίσκεται στο έλεος των βροχών και των ανέμων. Όταν και το εσωτερικό της πια άρχισε να καταστρέφεται, ευαισθητοποιήθηκε το εκκλησιαστικό συμβούλιο, και με την οικονομική βοήθεια συμπατριωτών επισκεύασε τα κουφώματα και τη σκεπή. Συντηρήθηκε αρκετά.
Κάποια ανάλογη, ή μάλλον μεγαλύτερη καταστροφή υπέστη ο Παλιός Άγιος- Νικόλαος. Βρίσκεται σε μια χαμηλή τοποθεσία του χωριού, κατάφυτη από κυπαρίσσια, πεύκα και ακακίες.
Ήταν η παλαιά Μητρόπολη της Ράχωβας. Αγιογραφήθηκε με επιμέλεια και δαπάνη του Ραχωβίτη Πατριάρχη Ιεροσολύμων Δωσίθεου, το 1706. Ο χρόνος και οι άνθρωποι κατέστρεψαν αξιόλογες αγιογραφίες. Μετά την κατασκευή του καινούριου αγίου Νικολάου εγκαταλείφθηκε και από τους κατοίκους και κατέληξε σε ερείπιο. Τώρα δεν έχει μείνει τίποτε, που να θυμίζει την αίγλη και το μεγαλείο της.
Σας ξενάγησα νομίζω σωστά και μάλιστα δωρεάν. Μπορείτε τώρα να το διαπιστώσετε και μόνοι σας.
Ελένη Μανωλοπούλου

Οι δρόμοι της Εξοχής

Στα δέκα έξι χρόνια μου είχα την τύχη να ζήσω για δύο καλοκαιρινούς μήνες στη γνωστή τότε Ράχωβα. Την αγάπησα αληθινά. Με όλες τις ιδιαιτερότητες των ορεινών χωριών, την καθαρότητα, την δροσιά, την απεραντοσύνη του ορίζοντα και το ξεχωριστό κλίμα της, φάνταζε στα μάτια μου υπέροχη. Οι κάτοικοί της, αρκετοί τότε, με τα πέτρινα σπίτια τους, τις εύφορες καλλιέργειές και τις κτηνοτροφικές μονάδες, ζούσαν όμορφα. Τα βραδάκια, για λίγη ξεκούραση, κατέκλυζαν το καφενείο της, δίπλα στην πλατεία του Αγίου Νικολάου, στα μεγάλα πλατάνια του προαυλίου Του και τις τρεχούμενες βρύσες με τα κρυσταλλένια νερά τους. Νέοι, πολλοί νέοι τότε, διασκέδαζαν στις θαυμάσιες τοποθεσίες της, Αι-Γιώργη, Αι-Λιά , Αι-Γιάννη. Τραγούδι, βραδινά ξεφαντώματα. Ήταν ο χρόνος που το σουξέ «Σουσουράδα- Σουσουράδα», μεσουρανούσε.
Το δέσιμο μαζί της ίσως συνετέλεσε, ώστε σε προχωρημένη ηλικία, μητέρα δύο παιδιών πια, να γίνω μόνιμη καλοκαιρινή κάτοικός της. Το πρώτο μου καλοκαίρι, μάλιστα, συνέπεσε με την ηλεκτροδότηση του χωριού, ένα επίτευγμα του πολιτισμού, που έφτασε τόσο μακριά, τόσο ψηλά,1050 υψόμετρο.
Η μαγευτική διαδρομή Αιγείρας - Εξοχής, αναζωογονεί τον ταξιδιώτη που βάζει στόχο την αναζήτησή της. Τα γραφικά χωριά τον καλωσορίζουν. Αιγές, Παλιόκαστρο με τα απομεινάρια Αρχαίου Θεάτρου, η πλούσια σε βλάστηση και παραγωγή Βλοβοκά, η Βεργουβίτσα, νυν Μοναστήρι, γνωστή για την παλιά αλλά μεγαλόπρεπη εκκλησία της, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, που δεσπόζει ψηλά σε μαγευτικό λόφο, σαν φύλακας άγγελος κάθε διερχομένου, η Σελιάνα και μετά η Ράχωβα. Τα εξωκλήσια, ή οι ταμπέλες, που οδηγούν σε αυτά, σε ενώνουν με το Θείο, σε ωθούν σε μια θερμή προσευχή για την υγεία σου.
Συναντάς περισσότερες από είκοσι βρύσες στα τριάντα περίπου χιλιόμετρα από τη θάλασσα στο χωριό. Είναι όλες ομορφοκατασκευασμένες, με πολύχρωμες πέτρες, σκέτα αριστουργήματα. Με τα παγωμένα νερά τους, που τρέχουν αδιάκοπα σε ξεδιψούν, σε δροσίζουν. Μια χούφτα νερό τους φτάνει να διώξει από πάνω σου το καυσαέριο και τη μαυρίλα των πόλεων. Μια γουλιά αρκεί να σε κάνει να αναστενάξεις από ευχαρίστηση.Η εξαίσια διαδρομή συνεχίζεται ανάμεσα σε φορτωμένες από καρπό μηλιές, αχλαδιές, κερασιές και ολόδροσα καταπράσινα πλατάνια, στην περιοχή κυρίως πριν και μετά τη Σελιάνα. Όλη αυτή η ομορφιά του πράσινου, συμπληρώνεται από την άγρια ομορφιά των ασημένιων βράχων της Ευρωστίνας, καθ όλη σχεδόν τη διαδρομή μέχρι τη Ράχωβα.
Μπαίνοντας στο χωριό και ενώ διασχίζεις το μικρό γεφύρι του Κριού, ενώνεσαι με άλλη διαδρομή, που φέρνει και αυτή από την θάλασσα της Αιγείρας στη Ράχωβα. Λίγο πιο πάνω συναντάς και τρίτο παράλληλο δρόμο. Αυτός έχει χρηματοδοτηθεί από τον Ραχωβίτη Ιωάννη Πανόπουλο, από τον οποίο έχει πάρει το όνομά της. Αρφαροβέρσοβα, Σβυρού, Βελά, Σινεβρό, είναι τα χωριά που συναντάς ανεβαίνοντας ή κατεβαίνοντας από αυτούς τους δρόμους. Είναι τα αντικριστά με τη Βλοβοκά, τη Βεργουβίτσα, τη Σελιάνα, της πρώτης διαδρομής που ανέφερα.

Θεωρώ απαραίτητο στο σημείο αυτό να κάνω μια μικρή παρέκκλιση, μεγάλης όμως πολιτιστικής αξίας της όλης περιοχής. Στην όλη περιοχή ασφαλώς περιέχεται και το χωριό μας. Από το ύψος της Σελιάνας ανηφορίζει χωματόδρομος και συναντάς το παλιό, γνωστό σε πολλούς μοναστήρι των Αγίων Αποστόλων. Βρίσκεται στο τρίγωνο Σελιάνας, Εξοχής, Περιθωρίου. Οφείλω να πω λίγα λόγια για αυτό: Φαίνεται από μακριά σαν σφηνωμένο στην αρχή του ελατοδάσους που οδηγεί στο Σαραντάπηχο. Πέντε χιλιόμετρα απέχει περίπου από το Περιθώρι, άλλα τόσα από τη Σελιάνα και κάτι περισσότερο από την Εξοχή. Πολύ κοντά του, μέσα στην πυκνή βλάστηση του τοπίου, βρίσκεται το εκτροφείο θηραμάτων, με τις πέρδικες και τους φασιανούς. Από τη Ράχωβα φαίνεται σαν αετοφωλιά, χτισμένη σε μια εξοχή του δάσους, στο κενό. Τη νύχτα, σαν φάρος φωτεινός, καθοδηγεί κάθε αργοπορημένο ταξιδιώτη, κάθε προσκυνητή που το αναζητεί. Μόλις το πλησιάζεις φαντάζει τεράστιο, ένα μικρότερο «Μέγα Σπήλαιο», διώροφο, με μεγάλη λουλουδοστολισμένη αυλή, που φιλοξενεί το όμορφο, ταπεινό εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων. Κατεβαίνεις μερικά σκαλοπάτια, μπαίνεις κάτω από την επιφάνεια της γης, να θαυμάσεις τις αγιογραφίες του 16ου αιώνα περίπου, διακοσμημένες με καντήλια και όλα τα ιερά σκεύη, δωρεές πιστών και ευλαβών χριστιανών. Είναι μικρούτσικο αλλά όλο ζωντάνια. Νιώθεις σαν να σου μιλούν οι Άγιοι Πέτρος και Παύλος, που περιβάλλονται από δεκάδες άλλους Αγίους, περιδέραιο όλοι του Χριστού και της Παναγίας, που δεσπόζουν. Η επίσκεψη σε αυτό, πιστεύω πως είναι ένα ιδιαίτερο προσκύνημα, ένα δέσιμο Θεού και ομορφιάς της φύσης, ένα ιδανικός τόπος για αυτοσυγκέντρωση και προσευχή, ένα καταφύγιο ψυχής.
Από την κατεύθυνση αυτή ανεβαίνεις με φιδωτό δρόμο, φαρδύ, διαμορφωμένο και για την υλοτομία, που ανθεί εκεί, διασχίζοντας τα αιωνόβια έλατα, στο ονομαστό Σαραντάπηχο στα 1600 μέτρα. Από εκεί άλλος δρόμος σε φέρνει στο Δήμο Φενεού, στα χωριά Γκούρα, Συβίστα και Καλύβια με το Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου και το μνημείο, ψηλά στο λόφο, αφιερωμένο στη μνήμη των αδίκως σφαγιασθέντων πατριωτών κατά το εμφύλιο. Κάθε χρόνο τελείται εκεί μνημόσυνο από τους απογόνους των νεκρών με συμμετοχή επισκόπου, ιερέων και εκπροσώπων της κυβέρνησης.
Το τέλος της Εξοχής προσδιορίζειαι από το παλιό εξωκλήσι του Αι-Λιά, τον τεράστιο γερο-πλάτανο στο προαύλιό του, την όμορφη λίμνη, που τροφοδοτεί όλο το χωριό με ποτιστικά νερά και τις βρύσες με το τρεχούμενο νερό τους εκεί. Στον ίδιο χώρο, κάτω από τον ίσκιο του πλατάνου, δίπλα στον Αι-Λιά έχει τοποθετηθεί, πρόσφατα, αναμνηστική πλάκα, αφιερωμένη στην μνήμη του Ανδρούτσου Σπανού, ιδρυτή του αλληλοδιδακτικού σχολείου, που λειτούργησε στο χωριό το 1830 και πήρε τον έπαινο του Ιωάννη Καποδίστρια.
Ακριβώς από το σημείο αυτό ανηφορίζεις στο βουνό, συναντάς κάποιες σπαρμένες καλύβες κτηνοτρόφων, διασχίζεις τα γνωστά πλούσια Κλουκινοχώρια, Βαρβάρα, Ζαρούχλα, Περιστέρα και σκαρφαλώνεις στα 1700 μέτρα στις πλαγιές του Χελμού, στον Ξερόκαμπο. Σαν από αεροπλάνο αγναντεύεις κάτω. Διανύεις αρκετά χιλιόμετρα και κατόπιν κατηφορίζεις. Ανταμώνεις το χιονοδρομικό κέντρο των Καλαβρύτων και την ιστορική πόλη, με τα γνωστά μοναστήρια του Μεγάλου Σπηλαίου και της Αγίας Λαύρας. Φτάνεις εκεί που σε φέρνει και ο δρόμος από το Διακοφτό, είτε ο αυτοκινητόδρομος, είτε ο οδοντωτός σιδηρόδρομος, το γνωστό τραινάκι που ανεβοκατεβαίνει κατά μήκος του Βουραϊκού. Μια από τις ωραιότερες διαδρομές όλης της Ελλάδας έχει χαρακτηρισθεί αυτή.
Φενεός αριστερά, Καλάβρυτα δεξιά, καθιστούν την δική μας Ράχωβα, την πανέμορφη Εξοχή, κόμβο για όποιον την επισκεφθεί.

Ελένη Μανωλοπούλου