Από τα Μακρά Βάλτα

Τι δείχνει ο αγέραστος έφηβος της Αράχωβας; To μέλλον, τους νέους ορίζοντες.

Έρχονται οι αντάρτες

Θυμάσαι που είμαστε μαζεμένοι στο προαύλιο του μεγάλου Αη Νικόλα και ξαφνικά ακούσαμε την φωνή ότι έρχονται οι αντάρτες. Και άρχισαν να τρέχουν οι μεγάλοι, οι νέοι, εικοσάρηδες και τριαντάρηδες, να φύγουν για τα παραθαλάσια για να μη τους πιάσουν και στους στρατολογήσουν οι αντάρτες. Πήδηξε και ο Παύλος την μάντρα του προαυλίου και άρχισε και αυτός να τρέχει κατά την Μπαλκουβίνα. Θα ήταν τότε 11 χρονών. Στην Μπαλκουβίνα ήταν ο πατέρας του ο δάσκαλος και ο θείος ο Πέτρος, αδελφός του δάσκαλου. Έφτασε μετά τα μεσάνυχτα και ξύνησε τον δάσκαλο που ξαφνιάστηκε μόλις τον είδε. Τι κάνεις εσύ εδώ; Έφυγα γιατί θα έρχονταν οι αντάρτες του είπε αυτός. Και τι δουλειά έχουν οι αντάρτες με σένα ρε κερατιάρη; Του έθεσε ξεκάθαρα τις διαφορές στις γεννιές και έτσι τον καθησύχασε.

Ο αντάρτης

Θυμάσαι κοντά στο τέλος του εμφυλίου, που ξαφνικά μάθαμε ότι γινόταν λαϊκό δικαστήριο στο προαύλιο της εκκλησίας. Εσύ το είχες δει. Δικαζόταν ένας νέος με τη κατηγορία ότι έκλεψε. Καταδικάστηκε σε θάνατο. Δεν ήταν κάτι που συγχωρούσαν τότε οι αντάρτες. Από ό,τι όμως έλεγαν οι άλλοι στην Αράχωβα δεν ήταν αυτός ο λόγος αλλά ένα γράμμα στους δικούς του, που έπιασαν οι συντροφοί του, ότι δεν θά έμενε άλλο στο βουνό, θα το έσκαγε και θα πήγαινε να τους βρει, τους είχε επιθυμήσει και του έλειπαν. Θα λιποτακτούσε. Αυτό σίγουρα δεν το συγχωρούσε κανείς στρατός ιδιαίτερα εκείνη την εποχή. Η εκτέλεση έγινε την ίδια μέρα έξω από τον μικρό Αη Νικόλα. Τον έβαλαν να ανοίξει τον δικό του λάκο. Και ο παλαβός ο Χαραλάμπης του Πλασαρά του έλεγε..."Ρε καομοίρη... ξέρεις που σε πάνε τώρα... ξέρεις πού σε πάνε, ξέρεις τι θα σου κάνουν...". Πού να ξέρει τι είναι ο θάνατος... Φαντάζεσαι την αγωνία που θα είχε. Τον έθαψαν αδιάβαστο πίσω ακριβώς από τον μικρό Αη Νικόλα. Αυτόν που έκτισε ο Πατριάρχης Δοσίθεος Β' 300 χρόνια πριν. Κάθε εκκλησία κάθε γειτονιάς είχε παλιά το δικό της νεκροταφείο. Όταν μεγαλώναμε εμείς ύπήρχε ένα νεκροταφείο. Και ένας πρόσφατος τάφος στη μέση του χωριού, φορτισμένος με τόση ενοχή, δεν ήταν εύκολο να τον σκεφτούμε και να τον εντάξουμε στην ζωή μας. Θυμάσαι όταν μεγαλώναμε φοβόμουν να περάσω από κοντά από τον μικρό Αη Νικόλα. Εμέις δεν ξέραμε ποιός τον έκτισε. Ξέραμε ότι αυτό το άσπρο στον πίσω τοίχο του αυτόν προς στην Σκαλίστα ήταν από τα μυαλά του αντάρτη. Αυτά ακούγαμε, ανεπεξέργαστα, ωμά και απένθητα, μέχρι που μεγαλώσαμε. Φοβόμαστε το τελεσίδηκο του θανάτου και ταυτόχρονα φοβόμαστε μήπως δεν είναι αυτό το πραγματικό σημείο που έκειτο ο εκτελεσθείς. Και μήπως σηκωθεί από τον τάφο και μας κυνηγήσει. Τα μάτια των Αγίων του Αη Νικόλα τα είχαν βγάλει οι αντάρτες; Έτσι ξέραμε.

Για να τελειώσει το καλοκαίρι

Αράχωβα, 23 Αυγούστου 2009

Τα εννιάμερα της Παναγίας γιορτάστηκαν με ευλάβεια και μυσταγωγία στο εξωκλήσι το αφιερωμένο στη Χάρη Της. Σε πανέμορφο, κατάφυτο από δέντρα και θάμνους ύψωμα στο Κάτω Χωριό είναι χτισμένο το εκκλησάκι. Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, μας κάλεσε όλους να ψάλουμε με πίστη το «εν τη γεννήση την Παρθενίαν εφύλαξας». Όλο το χωριό συμμετείχε, σύσσωμο. Οι άρτοι και τα γλυκίσματα από τις οικογένειες του Κάτω Χωριού μας περίμεναν μετά την έξοδό μας από το Ναό. Η μέρα ήταν καλοκαιρινή, με εκείνη, όμως, την ψύχρα του βουνού τις πρωινές ώρες.
Όλοι, με αίσθημα πληρότητας, ανταλλάσσαμε τις ευχές που άρμοζαν στη μεγάλη Θεομητορική εορτή.
Αμέσως μετά τη λειτουργία έφυγε η Βάλια για την Αθήνα αλλά την ίδια σχεδόν ώρα έφτασε στο χωριό ο κουνιάδος μου, Σωτήρης, ο ψυχίατρος. Θα έμενε λίγες ώρες μαζί μας. Η χαρά μας ήταν μεγάλη. Εγώ, τουλάχιστον, είχα χρόνια να τον δω και το χάρηκα.
Και να η μεγάλη έκπληξη στο τελείωμα της ημέρας: Το αποχαιρετιστήριο party των παιδιών, των πολλών παιδιών, που παραθέριζαν στο χωριό άρχισε. Άρχισε ενώ είχαμε απογοητευτεί ότι δεν θα πραγματοποιείτο. Τα προηγούμενα χρόνια προηγείτο μία ενημέρωση. Το περιμέναμε. Φέτος, αποφασίστηκε την προηγούμενη σχεδόν μέρα.
Θα περίμενε κανείς ότι δεν θα υπήρχε μεγάλη συμμετοχή και κέφι. Όμως, πολλοί κάτοικοι, όλοι του χωριού αλλά και κάποιοι από άλλα μέρη προσήλθαν. Πολλά παιδιά συγκεντρώθηκαν και ολοταχώς ανέλαβαν τα πόστα τους.
Ο Κωνσταντίνος στα ηχεία, τακτοποιούσε τα καλώδια, όλα τα σχετικά με τη λειτουργία του μικροφώνου και την καλή απόδοση των τραγουδιών. Η Ειρήνη πήρε το μικρόφωνο και με την άνεση παρουσιάστριας προλόγισε με χάρη.
Τα τραπέζια είχαν τοποθετηθεί και στρωθεί καλλιτεχνικά κάτω από τους θεόρατους, αιωνόβιους πλατάνους του χώρου του Αγίου Νικολάου. Πιάτα, ποτήρια, πετσέτες μας προσέφεραν τα κορίτσια, κυρίως, με ευγένεια και χάρη. Ο ακούραστος Χρήστος, ο ταγματάρχης, με το ζεύγος Αργύρη και Ελένης είχαν αναλάβει το ψήσιμο του κρέατος. Πεντανόστιμα, χορταστικά σουβλάκια μοσχοβολούσαν στα κάρβουνα. Ο καπνός και η μυρωδιά τους είχαν γεμίσει όλο τον ουρανό της Αράχωβας.
Σαλάτες, φέτα, χωριάτικο ψωμί, μπύρες, αναψυκτικά και γλυκίσματα ήταν προσφορά των γονιών των παιδιών και όλων των κατοίκων του χωριού.
Το σημαντικότερο, όμως, ήταν το κέφι μικρών και μεγάλων.
Ο Πολύβιος, ο Νίκος, παιδιά του Αιμίλιου, φτασμένου μουσικού, και η εξαδέλφη τους Ειρήνη, με τις μουσικές γνώσεις τους (βιολί, κιθάρα, κανονάκι) δέχτηκαν τα θερμά μας χειροκροτήματα και τα ζωηρά «μπράβο!!».
Τα έξι παιδιά του Βαγγέλη, δικηγόρου και αποφοίτου της σχολής θεάτρου του Καρόλου Κουν, με τις χορευτικές τους ικανότητες έκαναν το χωριό να ζωντανέψει και πολλά ακόμα παιδιά συμμετείχαν με όποιον τρόπο μπορούσαν.
Σώπασαν οι ήχοι από τα κουδούνια των προβάτων, σώπασαν τα κελαηδήματα των πουλιών, για να ακούγονται τα κλαρίνα και τα βιολιά.
Και οι μεγάλοι, με πρωταγωνίστρια την Ελένη, που κυριολεκτικά κεντούσε παρά χόρευε, δεν έλεγαν να βγουν από την πίστα.
Τραγούδια δημοτικά, καλαματιανά και τσάμικα και χορός, πολύς χορός, μας συνεπήραν.
Γίναμε όλοι σαν τα παιδιά του Δημοτικού και του Γυμνασίου, που πρωταγωνιστούσαν. Το party ήταν δικό τους. Εμείς απλά συμμετείχαμε, έτσι για να διασκεδάσουμε μαζί τους και να τα συγχαρούμε.
--------------------------------

Ο Αύγουστος πέρασε, ο καιρός έχει ψυχράνει. Όλοι όσοι γλεντούσαμε κάτω από το πλατάνια του Αγίου Νικολάου φεύγουμε. Τα παιδιά στα σχολεία τους, οι μεγάλοι στις υποχρεώσεις τους.
Συγχαρητήρια σε όσους βοήθησαν στην ωραία αυτή βραδιά.
Καλό χειμώνα σε όλους.

Ελένη Ασημακοπούλου - Μανωλοπούλου

Η αγάπη για τα παιδιά

Γέμισε η Αράχωβα παιδιά κι εφέτος. Απίστευτο να βλέπεις να γεμίζουν από παιδιά τα αλώνια, τα μονοπάτια, και τα προαύλια. Να οργανώνουν μια γιορτή, για τους μεγάλους. Για να τελειώσει το καλοκαίρι. Για να κάνουν ένα γεγονός να γίνει. Να μη φύγουμε άπραγοι, όπως γίνεται δυστυχώς τελευταία σε αυτή τη ρηχή πραγματικότητα που ζούμε στην Αθήνα. Το νοιάξιμο για τους άλλους κάνει μεστά τα γεγονότα της ζωής.

Μα σε λίγο θα μεγαλώσουν και αυτά και θα φύγουν... θα αδειάσει πάλι η Αράχωβα από παιδιά.

Δεν είναι έτσι. Θα κάνουν τα δικά τους απιδιά και θα γεμίσει πάλι ο τόπος. Και ο χρόνος θα συνεχίσει να κυλά.

Η αγάπη για μια γυναίκα ή για ένα άνδρα έχει σκοπό να φέρει κανείς και να κρατήσει τον άλλο κοντά του σε όλη του τη ζωή αν είναι δυνατόν. Η αγάπη των γονιών για τα παιδιά είναι τραγική. Έχει σκοπό να διώξει τα παιδά, να τα αφήσει να γίνουν αυτόνομα, να φύγουν. Αυτό αρχίζει από τα πρώτα βήματα του παιδιού στη ζωή.

Τι κάνει τη διαφορά;

Στην Λυκούρια, στον πόλεμο ήταν γραμματέας του ΕΑΜ, ως ο δάσκαλος, ο μορφωμένος. Το ΕΑΜ ήταν η νέα Φιλική Εταιρεία. Ο αδελφός της πεθεράς του, είχε το μπακάλικο, και για να σώσει την επιχειρησή του έγινε και πρόεδρος του ΕΑΜ, τα παιδιά του όμως, και άλλοι είχαν πραγματικά ενταχθεί στο Αντάρτικο. Ο ένας μάλιστα είχε πολεμήσει στο Περιστέρι και μας έλεγε αργότερα πως αυτά τα άγρια φονικά που είδε αυττός στον κινηματογράφο ΄Φοίβο’ δεν μπορούσε να τα φαντασθεί άνθρωπος, αν και εμείς προσπαθούσαμε βλέποντας μετά ταινίες και ζευγαράκια να ... εκεί που πραγματικά τότε σκοτώνονταν.

Ο Αλίφωνας, των ανταρτών της περιοχής του είχε πει: Εσάς τους διανοούμενους, διανοούμενος ήτνα ο δάσκαλος, θα σας φάμε τελευταίους.

Όταν τελείωσε ο πόλεμος και συνεχιζόταν ο εμφύλιος, ο «δεύτερος γύρος» που λένε, τα θύματα των ανταρτών έκλεισαν στην φυλακή τους συγγενείς και τους φίλους και άλλους και κάλεσαν τον δάσκαλο να πάει μάρτυρας κατηγορίας, πράγμα που σαφώς αρνήθηκε, του ήταν αδιανόητο. Τον απείλησαν πως αν δεν πάει ως μάρτυρας κατηγορίας θα πρέπει να πάει ως κατηγορούμενος, και αυτός είπε ας πάει ως κατηγορούμενος.

Και πήγε φυλακή 6 μήνες, όπου υπέφερε τα μέγιστα, σε όλη του τη ζωή, απ’ αυτό. Δεν κρατά παρά ελάχιστα πράγματα δικά του, να μη έχει βάρη ιδιοκτησίας και ευθύνης. Μια κουβέρτα είχε, το τσαμασύρι, και δεν είχε που να κατουρήσει την νύκτα, με άλλους πολλούς μέσα στο θάλαμο που τον κρατούσαν. Και τώρα μια κουβέρτα έχει στην κατοχή του και δεν έχει που να κατουρήσει την νύκτα, με το πρόβλημα που έχει με το ουροποιητικό σύστημα, κλπ.

Αν δεν έβαζε μέσον ο δικηγόρος Π... στον Γεροκωψστόπουλο και τον Π. Κανελλόπουλο, και αν έμενε κι άλλο στην φυλακή, δεν θα άντεχε, έτσι έλεγε. Το μέσον ήταν σωτήριο.

Πίστευε, ότι θα πάει κατηγορούμενος, θα απολογούταν σε δίκη, και θα αποκαλυπτόταν η αλήθεια. Αφελής. Πιστεύω πως πίστευε ότι μπορεί να ‘κάνει την διαφορά’, γι αυτό δεν πήγε ως μάρτυρας κατηγορίας. Αυτός ο άμεσος ηρωισμός... των δασκάλων που επεμβαίνουν να ξυπνήσουν τα παιδιά, και ας παίζουν τα βιολιά και τα όργανα κοροιδευτικά περιγελλώντας την εμφανή εδώ εξιδανίκευση και αυταπάτη, αυτοί κάνουν την διαφορά, αυτοί κάνουν το make believe, μέσα στην φωτιά, την άμεση μεταβίβαση, που ξεσπά στον κινηματογράφο Φοίβο και διακόπτει την παράσταση.

Πως κάποιος ‘κάνει την διαφορά’;

Παληοί μαθητές του στην Μπαλκουβίνα έλεγαν πρόσφατα πως όταν τελείωναν το Δημοτικό τους πήγαινε ο ίδιος ποδαρόδρομο στην Ακράτα, για να δώσουν εξετάσεις για το Γυμνάσιο. Τον φαντάζομαι να περπατάει μαζί τους λιγομίλητος και μόνο να λέει λίγες κουβέντες για να τους δείξει πως τους σκέφτεται και τους έχει εμπιστοσύνη, πολύ υπερήφανος, απέναντι σε όλες τις αντίξοεες συνθήκες, τις τραχιές. Δεν ανεχόταν τις υστερίες, ‘δεν ξέρω, δεν μπορώ’ και τέτοια, η επιθυμία ήταν των παιδιών και η επιτυχία δική τους μόνο, αλλά για χάρη του δασκάλου τους και του έθνους. Τα παιδιά του πετύχαιναν στις εξετάσεις τους.

Συνήθιζε να αστειεύεται όταν, τώρα πρόσφατα, του πήγαιναν κάτι που ήθελε «Εγώ δεν έχω τίποτα να στο αναταποδώσω αλλά το έθνος θα σε ευγνωμονεί».

Τα μονοπάτια της Τρυγινούς

"Δεν ανήκουμε σε αυτούς που παίρνουν απλώς τη γνώση τους από βιβλία ή με την παρότρυνση βιβλιών -είναι συνήθειά μας να σκεφτόμαστε στον καθαρό αέρα, περπατώντας, πηδώντας, σκαρφαλώνοντας ή χορεύοντας, σε μοναχικά βουνά κατά προτίμηση ή κοντά στη θάλασσα, όπου ακόμα και τα μονοπάτρια έχουν γίνει στοχαστικά".

Frriederich Nietzsche

Το κράτος των Ελλήνων

Τα πράγματα γύρω μας είναι πολύπλοκα και όντως έχουμε αναπτύξει υψηλή τεχνολογία πέραν από τις δυνατότητές μας να σκεφτούμε και να προνοήσουμε για τις συνέπειες. Η σκέψη του ανθρώπου, η ικανότητά του να φτιάξει νοήματα, να συμβολοποιέι αληθινά και να καταλαβαίνει τι του γίνεται δεν έχει αναπτυχθεί παρά ελάχιστα. Εν τω μεταξύ φτιάχνει εργαλεία, τελειοποιεί τις τεχνολογίες του, τα στοιχεία που οραγνώνουν σε κράτος τις κοινότητές του, τα στοιχεία των χαρακτήρων που είναι κατάλληλοι να υπερετήσουν τις κοινωνίες συμμορφούμενοι με τις υποδείξεις. Κατ' ουσία φτιάχνει "κατασκευές ερμηνείας", δηλαδή παραδείγματα δράσης με τα οποία παρεμβαίνει στον κόσμο, εισάγοντας ένα γραμμικό χρόνο σε συστήματα που είναι απρόβλεπτα. Εκμεταλευόμαστε για ένα διάστημα ένα μέρος από τις άπειρες δυνάμεις που έχει ο κόσμος, αλλά πολύ λίγο καταλαβάινουμε στα αλήθεια τι γίνεται. Εν τω μεταξύ έχουμε επιβάλλει διάφορες διαστρεβλώσεις που χαραζουν τον κόσμο με τεχνητές γραμμές που σχηματίζουν τον χαρακτήρα μια κοινωνίας, το κράτος.

Το Ελληνικό κράτος επιβάλει ανήθικες απαιτήσεις. Π.χ.:

1. Ζητά από τους εργαζόμενους που παράγουν να πληρώσουν φόρους με τους οποίους πληρώνει αργόμισθους υπεράριθμους δημόσιους υπαλλήλους για να τους έχουν τα κόμματα σαν πελάτες.

2. Επιτρέπει σε ανίκανους καθηγητές, κομματικούς συνδικαλιστές, έμφοβους πρυτάνεις, και φοιτητοπατέρες να καταστρέφουν τα πανεπιστημιακά ιδρύματα και την παιδεία.΄

3. Δανείζεται με αβάσταχτους όρους για να ανταμοίψει με εξωφρενικά ποσά κομματικά στελέχη να κάνουν εθελουσία έξοδο από τις ΔΕΚΟ, υποθηκεύοντας το μέλλον του έθνους.

4. Δεν φροντίζει αυτούς που έχουν ανάγκη (παιδιά, ασθενείς και ηλικιωμένους) αλλά έχει αφήσει σε ιδιώτες να αναλάβουν τις δικές του υπηρεσίες (παιδεία και υγεία).

"Ο καθένας αξίζει όσο αξίζουν εκείνα για τα οποία έχει φροντίσει"

"Κενότητα των επιδείξεων, δράματα επί σκηνής, ποίμνια, αγέλες, κονταροχτυπήμτα, ένα κοκαλάκι ριγμένο στα σκυλιά, ψίχουλα ψωμιού στη στέρνα με τα ψάρια, αχθοφόρα μυρμήγκια, τρεχαλητά φοβισμένων ποντικών, μαριονέτες με κινήσεις σπασμωδικές. Λοιπόν, πρέπει ανάμεσα σε όλα αυτά να στέκεσαι πράος και χωρίς αλαζονική αναίδεια, όμως να 'χεις πάντα στο νου σου, πως ο καθένας αξίζει όσο αξίζουν εκείνα για τα οποία έχει φροντίσει".

Μάρκος Αυρήλιος

ΤΑ ΕΙΣ ΕΑΥΤΟΝ

Αθήνα: Θύραθεν Εκδόσεις. 2008. Εισαγωγή-Μετάφραση-Σχόλια Γιάννης Αβραμίδης. Επιμέλεια-Διορθώσεις: Κατερίνα Καούκη

Το τροπάριο της Κασσιανής

Η ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΣΥΝΕΧΙΣΕ ΤΗ ΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Ο ύμνος της Κασσιανής ψάλλεται στον όρθρο της μεγάλης Τετάρτης, ο οποίος τελείται το απόγευμα της Μεγάης Τρίτης.

Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή,
τὴν σὴν αἰσθομένη θεότητα, μυροφόρου ἀναλαβοῦσα τάξιν,
ὀδυρομένη, μύρα σοι, πρὸ τοῦ ἐνταφιασμοῦ κομίζει.
Οἴμοι! λέγουσα, ὅτι νύξ μοι ὑπάρχει, οἶστρος ἀκολασίας,
ζοφώδης τε καὶ ἀσέληνος ἔρως τῆς ἁμαρτίας.
Δέξαι μου τὰς πηγὰς τῶν δακρύων,
ὁ νεφέλαις διεξάγων τῆς θαλάσσης τὸ ὕδωρ
κάμφθητί μοι πρὸς τοὺς στεναγμοὺς τῆς καρδίας,
ὁ κλίνας τοὺς οὐρανοὺς τῇ ἀφάτῳ σου κενώσει.
Καταφιλήσω τοὺς ἀχράντους σου πόδας,
ἀποσμήξω τούτους δὲ πάλιν τοῖς τῆς κεφαλῆς μου βοστρύχοις
ὧν ἐν τῷ παραδείσῳ Εὔα τὸ δειλινόν,
κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα, τῷ φόβῳ ἐκρύβη.
Ἁμαρτιῶν μου τὰ πλήθη καὶ κριμάτων σου ἀβύσσους
τίς ἐξιχνιάσει, ψυχοσῶστα Σωτήρ μου;
Μή με τὴν σὴν δούλην παρίδῃς, ὁ ἀμέτρητον ἔχων τὸ ἔλεος.

Ρωμανός ο Μελωδός

Ο ΡΩΜΑΝΟΣ ΣΥΝΕΧΙΣΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Ο κορυφαῖος ποιητής τῆς Ἐκκλησίας μας, γεννήθηκε στὴν Ἔμεσσαν, πόλη τῆς Συρίας. Έζησε στον 6ο μ.Χ. αιώνα επί βασιλέως Αναστασίου Α' ή κατ' άλλους τον 8ο αιώνα επί βασιλέως Αναστασίου Β'. Ήταν διάκονος στην Εκκλησία της Βηρυττού. Στη Κωνσταντινούπολη, όπου μετέβη διέμενε στα κελιά του ναού της Θεοτόκου του λεγομένου του Κύρου, που έκτισε τον Ναό.

Ο Άγιος Ρωμανός ο Μελωδός είναι από τους γνωστότερους ελληνικούς υμνογράφους του Βυζαντίου, απόδειξη της συνέχειας του Ελληνισμού. Απεκαλείτο "Πίνδαρος της Ρυθμικής Ποίησης». Άκμασε κατά τη "Χρυσή Εποχή" της βυζαντινής υμνογραφίας.

Σύμφωνα με ανώνυμο ύμνο ήταν Εβραϊκής καταγωγής. Στη Βηρυτό έκανε τις σπουδές του. Στην Κωνσταντινούπολη πήγε αρότερα και λειτούργησε στο ναό της Αγίας Σοφίας. Απέτυχε ως ψάλτης στον εσπερινό των Χριστουγέννων και αποσύρθηκε στη μονή τής Θεοτόκου των Κύρου. Εκεί, σύμφωνα με το Μηνολόγιο του Βασιλείου η Παναγία του έδωσε το χάρισμα της σύνθεσης ύμνων.

Ήταν άμουσος και μετρίας μορφώσεως, αλλά προσευχόταν με πόθο και παρακολουθούσε τις κατανυκτικές ολονυκτίες του ναού της Παναγίας του Κύρου και της Παναγίας των Βλαχερνών. Σε όραμα η Παναγία του έδωσε να φάει ένα τόμο χαρτί. Αμέσως αισθάνθηκε ένα βάρος μέσα του, ξύπνησε και γεμάτος θεία έμπνευση ανέβηκε στο ψαλτήρι την ημέρα των Χριστουγέννων και μετά την 6η ωδή έψαλλε το αθάνατο κοντάκιο: ''Η παρθένος σήμερον τον υπερούσιον τίκτει", αφήνοντας άφωνους τους παρόντες, που δεν πίστευαν στ' αυτιά τους.

Η ποιητική αυτή επιφοίτηση παρέμεινε διαρκής στη φαντασία του Ρωμανού, που αναδείχθηκε γόνιμος μελωδός, με πλούτο ιδεών, ανυπέρβλητη πλαστικότητα φράσεως, μεστή δυνατή γλώσσα, θησαυρό αρμονίας ποικίλων και καλλιτεχνικών ρυθμών, όπως αναφέρους οι βιογράφοι του.

Κατά μία εκδοχή, τὴν νύκτα τῶν Χριστουγέννων ἔτυχε νὰ κοιμηθῇ πλησίον τοῦ ἄμβωνα. Τότε ἐμφανίσθηκε ἡ Θεοτόκος, καὶ τοῦ ἐπέδωσε εἰλιγμένο χαρτὶ («κόντος» καὶ «κοντάκιον»), τὸ ὁποῖο ἀφοῦ ἔφαγε ἀμέσως ἔγινε μουσικὸς καὶ καλλίφωνος, ἑνῶ ὁ ἴδιος ἦταν ἀηδὴς κατὰ τὴν φωνή. Ἀμέσως ἐποίησε τὸ «Ἡ παρθένος σήμερον».

Ἦταν τὸ πρῶτο του Κοντάκιον καὶ ἀκολούθησαν ἄλλα χίλια ἀπὸ τὰ ὁποῖα διακρίνονται καὶ τὰ ἑξῆς, «Ἐπεφάνῃ σήμερον», «Τὰ ἄνω ζητῶν», «Τὴν ἐν πρεσβείαις ἀκοίμητον Θεοτόκον», «Ὡς ἀπαρχὰς τῆς φύσεως» καὶ ἄλλα.

Συνέταξε ἐπίσης ὕμνους γιὰ τὶς Δεσποτικές, Θεομητορικὲς καὶ ἑορτὲς ἐπιφανῶν ἁγίων, καθῶς καὶ τὰ αὐτόμελα προσόμοια στιχηρὰ εἰς ἦχον πλάγιον β´ «Αἱ Ἀγγελικαὶ προπορεύεσθαι δυνάμεις». Ἔργο αὐτοῦ εἶναι καὶ ὁ ψαλλόμενος συγκινητικὸς ὕμνος «Ψυχὴ μου, ψυχὴ μου, ἀνάστα τὶ καθεύδεις;» τοῦ Μεγάλου Κανόνος. Ὁ Ρωμανὸς πρῶτος ἐποίησε καὶ τοὺς Οἴκους.

Ο βυζαντινολόγος καθηγητὴς Κρουμβάχερ ἐξέδωσε στὸ Μόναχο πολλὰ ἀνέκδοτα ἄσματα τοῦ Ρωμανοῦ καὶ ἄλλων, ἀπὸ χειρόγραφα τῆς βιβλιοθήκης τῆς Μονῆς τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου τῆς Πάτμου.

Ὑπὸ τὸ ὄνομα «Κοντακάριον» βρέθηκε στὴν βιβλιοθήκη τῆς Μόσχας ἑλληνικὴ χειρόγραφη περγαμηνή, ποὺ περιέχει Κοντάκια καὶ Οἴκους γιὰ ὅλο τὸν ἐνιαυτό, ἀλλὰ ὄχι καὶ ὅλα τὰ ἔργα τοῦ Ρωμανοῦ. Ἤδη δὲν γνωρίζουμε τὰ περισσότερα Κοντάκια τοῦ Ρωμανοῦ, γιατὶ αὐτὰ ἀντικαταστάθηκαν ἀπὸ τοὺς Κανόνες.

Ἐν χρήσει ὅμως παρέμεινε ὁ περιώνυμος τοῦ Ρωμανοῦ ὕμνος εἰς τὴν Γέννηση τοῦ Xριστoῦ, τοῦ ὁποίου ἡ πρώτη στρoφή ἀπήρτισε τὸ γνωστό Κοντάκιο τῶν Χριστουγέννων καὶ τὸ ὁποῖο μέχρι τὸν ΙΒ´ αἰῶνα ἐψάλλετo κατ᾽ ἔτος σὲ ἐπίσημα γεύματα ἀπὸ τοὺς ἐνωμένους χοροὺς τῶν λεγομένων Ἁγιοσοφιτῶν καὶ Ἀποστολιτῶν..

Σύμφωνα με το συναξαριστή ο Ρωμανός έγραψε χίλιες περίπου συνθέσεις. Διασώθηκε μόνο το ένα δέκατο. Πολυποίκιλα τα θέματά του. Ύμνησε όλους τους Αγίους και τις εορτές . Ανεξάντλητος στις συλλήψεις , γνωρίζοντας τον τρόπο να προσδίνει πρωτοτυπία ακόμη και στα πιο κοινά θέματα. Το άχαρο υλικό μπορούσε να το μετατρέψει σε ζωντανό πίνακα.

Η ποίηση του Ρωμανού του Μελωδού εκφράζει την ίδια την εποχή του, τους πόθους και τις ελπίδες εκείνων των ανθρώπων. Γι΄ αυτό και το έργο του δεν εξετάζεται μόνο από Θρησκευτικής άποψης ή λογοτεχνικής αλλά και ιστορικής και λαογραφικής.

Η γλώσσα του απλή, χωρίς στόμφους και όπου παρουσιάζεται ρητορική μακρολογία επειδή έτσι επιβαλλόταν από την ανάγκη των τότε λειτουργικών πλαισίων, αυτή γίνεται χωρίς να κουράζει. Γενικά οι φράσεις του περιέχουν μια πλαστικότητα, μεστή νοημάτων κατά μια άψογη τεχνική όπως παραδέχονται ειδικοί.

Ο Ρωμανός δε δίνει μέσα από το έργο του σαφείς πληροφορίες για τη ζωή του. Πέθανε το 560 μΧ. Η μνήμη του γιορτάζεται από τους Ορθόδοξους Χριστιανούς την 1η Οκρωβρίου

Ο Ρωμανός χάρισε στο ποιητικό είδος πού λέγεται εκκλησιαστικός Ύμνος την τελειότερη μορφή. Ο ϋμνος κυριαρχεί και σήμερα στην εκκλησιαστική ποίηση.

Ο Ύμνος αποτελείται από το Κοντάκιον (προσόμοιον ή κουκούλιον), τους Οίκους και το Εφύπνιον. Βασίζεται στο νόμο της Ισοσυλλαβίας και ομοτονίας. Μαζί με το ποιητικό κείμενο συνέθετε ο ίδιος και τη μουσική ή έδενε το νέο ποίημα πάνω σε παλιότερη μουσική σύνθεση. Θεματικά τα έργα του αναφέρονται περισσότερο σε γεγονότα της ζωής του Χριστού και σε ιερά πρόσωπα της Γραφής, όπως και σε βίους άγιων.

Το μοναστήρι των Αγίων Αποστόλων

Πολλές περιοχές, πόλεις, νησιά, βουνά και χωριά της πατρίδας μας καμαρώνουν για τα Μοναστήρια που είναι χτισμένα στο χώρο τους.
Οι κάτοικοί τους τα σέβονται και τα φροντίζουν, ανεκτίμητη πολιτιστική κληρονομιά, παρακαταθήκη που αφήνουν στους απογόνους τους.
Ξεκινούμε από το θησαυρό του Αγίου Όρους, των Μετεώρων, του Βερμίου για να καταλήξουμε στα μικρότερα, νοτιότερα, ονομαστά, αξιόλογα Μοναστήρια μας.
Ένα από τα πολύ γνωστά, νομίζω, σε όλους τους συμπατριώτες μας, είναι το Μοναστήρι των Αγίων Αποστόλων, στο τρίγωνο Σελιάνας, - Εξοχής - Περιθωρίου, για το οποίο θα πω λίγα λόγια από εμπειρίες μου.
Φαίνεται από μακριά σαν σφηνωμένο στην αρχή του ελατοδάσους που οδηγεί στο Σαραντάπηχο. Πέντε χιλιόμετρα απέχει περίπου από το Περιθώρι, άλλα τόσα από τη Σελιάνα και κάτι περισσότερο από την Εξοχή. Πολύ κοντά του, μέσα στην πυκνή βλάστηση του τοπίου, βρίσκεται το εκτροφείο θηραμάτων, με τις πέρδικες και τους φασιανούς.
Από εμάς, από τη βεράντα μας, φαίνεται σαν μια αετοφωλιά, χτισμένη σε μια εξοχή του δάσους, στο κενό. Τη νύχτα, σαν ένας φάρος φωτεινός, καθοδηγεί κάθε αργοπορημένο ταξιδιώτη, κάθε προσκυνητή που το αναζητεί.
Μόλις το πλησιάζουμε φαντάζει τεράστιο, ένα μικρότερο «Μέγα Σπήλαιο», διώροφο, με μεγάλη λουλουδοστολισμένη αυλή, που φιλοξενεί το όμορφο, ταπεινό, κρυμμένο στο πράσινο, εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων. Κατεβαίνεις μερικά σκαλοπάτια , μπαίνεις κάτω από την επιφάνεια της γης να θαυμάσεις τις αγιογραφίες του 1600 περίπου, διακοσμημένες με καντήλια και όλα τα ιερά σκεύη, δωρεές πιστών και ευλαβών χριστιανών.
Είναι μικρούτσικο αλλά όλο ζωντάνια. Νιώθεις σα να σου μιλούν οι Άγιοι Απόστολοι, που περιβάλλονται από δεκάδες άλλους Αγίους, περιδέραιο όλοι του Χριστού και της Μητέρας Του, Θεοτόκου, που δεσπόζουν.
Προ 20, περίπου, χρόνων, ίσως και περισσοτέρων, το διακονούσε η αδελφή Πανσέμνη και την επισκεπτόμασταν συχνότατα.
Τα παιδιά ήταν μικρά και η τοποθεσία έξω από το Μοναστήρι ιδανική για παιχνίδι. Η βρύση με το κελαρυστό νερό στον κορμό ενός ολόδροσου, πανύψηλου πλατάνου σε καλούσε να καθίσεις δίπλα της με ένα απλό φαγητό, ένα γλύκισμα, κάποιο φρούτο.
Όλως ξαφνικά, κάποιο χειμώνα, η αδελφή Πανσέμνη τοποθετήθηκε σε άλλο Μοναστήρι, στην Κορινθία αυτή τη φορά και οι Άγιοι Απόστολοι έμειναν πολλά χρόνια χωρίς ζωή.
Ίσως στη γιορτή Τους, κάποιοι προσκυνητές και ένας ιερέας που ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας έστελνε, άνοιγαν το Μοναστήρι για λίγο και λειτουργείτο.
Περίπου πριν από 8 χρόνια απέκτησε πάλι ζωή. Ένας αξιόλογος νέος, μορφωμένος, πνευματικότατος το διακονεί τώρα. Ένας μοναχός, φιλόλογος και φοιτητής της θεολογίας, που για χρόνια εμόναζε στο Άγιο Όρος, ζει εκεί τώρα μοναχικά, με προσευχή, μελέτη, συγγραφή και αγώνα για τη σωτηρία της ψυχής του. Αυτόν γνωρίσαμε τελευταία.
Ταπεινός και με καλοσύνη, με ένα μόνιμο χαμόγελο, μας συνόδευσε πρώτα στο Ναό με τις εξαίσιες και επιβλητικές αγιογραφίες. Ακούραστος και δραστήριος, προσηνής και φιλόξενος, μας ανέβασε κατόπιν στους ξενώνες για το κέρασμα. Τα δωμάτια θυμίζουν σαλόνια αρχοντικά, με κειμήλια από χειροποίητα εργόχειρα, εικόνες με φωτισμούς και στολισμό, σπάνια αντικείμενα, πλαισιωμένα όλα από την καταπράσινη γύρω φύση, με κάθε είδος κωνοφόρων δέντρων που τη στολίζουν. Μια πνευματική ανάταση νιώθεις ακόμα και στους χώρους υποδοχής.
Πραγματικά ανανεωμένοι, φεύγοντας, θαυμάσαμε για λίγο πάλι το Ναό, προσευχηθήκαμε και πήραμε το δρόμο της επιστροφής. Οι ευχές του ήταν νωπές στα αυτιά μας και η αγαλλίαση από την επαφή με το θείο μεγάλη.
Είναι ένα ιδιαίτερο προσκύνημα, ένα θαυμάσιο δέσιμο Θεού και ομορφιάς της φύσης, ένας ιδανικός τόπος για αυτοσυγκέντρωση και προσευχή, ένα καταφύγιο ψυχής.
Φέτος, καλοκαίρι του 2009, το Μοναστήρι έχει αλλάξει όψη. Κτίσμα και εκκλησάκι έχουν αποκτήσει υπό τις συνεχείς φροντίδες του πατρός Παύλου μια τελειότητα. Θαυμάζεις κάτι το πανέμορφο. Η εκκλησία έχει διακοσμηθεί στο εσωτερικό της με πολλά νέα ιερά αντικείμενα. Κάτι σαν μικροί επιτάφιοι έχουν τοποθετηθεί και στολιστεί.
Οι ξενώνες έχουν αποκτήσει καινούρια κουφώματα. Το στέγαστρο τα μεγάλης βεράντας του έχει ανακαινισθεί.
Μαγεύεσαι αν τα κοιτάζεις.
Και ο μοναχός Παύλος έχει σε δύο χρόνια ανέβει τα πρώτα σκαλιά της ιεροσύνης. Διάκονος, ιερεύς και, φέτος, απέκτησε τον τίτλο του Αρχιμανδρίτη.
Πολύ σύντομα πιστεύω να ανέβει και στον υψηλότατο βαθμό της Ιεροσύνης. Να χειροτονηθεί και Επίσκοπος.
Το πιστεύω και του το εύχομαι από τα βάθη της ψυχής μου.
Είναι άξιος.

Ελένη Ασημακοπούλου – Μανωλοπούλου

Εν Τω Μηνί Αθύρ

Με δυσκολία διαβάζω στην πέτρα την αρχαία.
«Κύ[ρι]ε Ιησού Χριστέ» Ένα «Ψυ[χ]ήν» διακρίνω.
«Εν τω μη[νί] Αθύρ» «Ο Λεύκιο[ς] ε[κοιμ]ήθη».
Στη μνεία της ηλικίας «Εβί[ωσ]εν ετών»,
το Κάππα Ζήτα δείχνει που νέος εκοιμήθη.
Μες στα φθαρμένα βλέπω «Αυτό[ν]... Αλεξανδρέα».
Μετά έχει τρείς γραμμές πολύ ακρωτηριασμένες·
μα κάτι λέξεις βγάζω - σαν «δ[ά]κρυα ημών», «οδύνην»,
κατόπιν πάλι «δάκρυα», και «[ημ]ίν τοις [φ]ίλοις πένθος».
Με φαίνεται που ο Λεύκιος μεγάλως θ' αγαπήθη.
Εν τω μηνί Αθύρ ο Λεύκιος εκοιμήθη.



Κωνσταντίνος Π. Καβάφης



Στο Αιγυπτιακό ημερολόγιο ο Αθύρ αντιστοιχούσε στους μήνες Οκτώβριο-Νοέμβριο.
Ο Λεύκιος είναι φανταστικό πρόσωπο.

Ο ανοικτός χαρακτήρας των Ελλήνων

"Ο ελληνικός κόσμος δεν μπορούσε να έχει ενιαία σύνορα, μια δυναμία που ενισχυόταν από τη ναυτική και εμπορική εξάπλωση και τη μετανάστευση. Η πολιτική μονάδα δεν μπορούσε ποτέ να ελέγξει τις εμπορικές και πολιτισμικές ανταλλαγές μεταξύ Ελλήνων, κι έτσι στην ελληνική σφαίρα οικοδομήθηκε ένας ανοιχτός χαρακτήρας, που έμοιαζε αρκετά με την φοινικική ενότητα - μια αναγνωρισμένη κοινή κουλτούρα που συνδυαζόταν με πολιτική αποκέντρωση. Ίσως οι δύο σφαίρες επιρροής να ήταν παρόμοιες περί το 700 π.Χ. Όμως η μετεγενέστερη ελληνική πολιτισμική ενοποίηση προχώρησε πολύ μακρύτερα, τόσο στο εσωτερικό όσο και μεταξύ των πόλεων κρατών, όπως πιστοποιέι η εγγραματοσύνη. Η Ελλάδα είναι ο πρώτος γνωστό εγγράμματος πολιτισμός στην ιστορία. Το αλφάβητο είναι δάνειο από τη Φοινίκη. Αν και οι Έλληνες προσέθεσαν σ' αυτό φωνήεντα , αυτό το έκαναν απλώς μεταβάλλοντας φοινικικούς χαρακτήρες που δεν χρησίμευαν στη δική τους γλώσσα. .."

Michael Mann (1986). Οι Πηγές της Κοινωνικής Εξουσίας. Τόμος Α'. Μια Ιστορία της Εξουσίας από τις αρχές ως το 1760 μ. Χ. Αήνα: Πόλις. 2008. Σελ. 289.

Ιπποφαές

Αθήνα, 22-4-2009
Προς
Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και ΤροφίμωνΓενική Διεύθυνση Φυτικής ΠαραγωγήςΔ/νση Εισροών Φυτικής ΠαραγωγήςΑχαρνών 2, Αθήνα

Κύριοι,
Ίσως – με δεδομένη την τρέχουσα επικαιρότητα – το περιεχόμενο του παρόντος να ξενίζει και ακόμη να απωθεί κάποιους από την εντρύφηση και αξιολόγηση του κειμένου. Παρά ταύτα εγώ το αποστέλλω σε εσάς, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, με την ελπίδα σε κάποια στιγμή να τύχει της δέουσας υπηρεσιακής προσοχής.
Είναι σε όλους γνωστό το αποκαρδιωτικό φαινόμενο της ερήμωσης της ορεινής, αλλά και ημιορεινής, υπαίθρου: Οικισμοί και ολόκληρα χωριά έχουν μετατραπεί με το πέρασμα του χρόνου σε ερείπια, τα δε χωράφια (σκόρπιες μικρές ιδιοκτησίες) των πάλαι ποτέ βιοπαλαιστών – αγροτών έχουν «αγριέψει» και στοιχειώσει, σιωπηλοί πια μάρτυρες της (συνειδητής) εγκατάλειψης (:αστικοποίησης) των κατοίκων που τη μητέρα γη τη βλέπουν πια ως οικόπεδα, ως καταναλωτικό αγαθό.
Κάποιοι νοσταλγοί της γενέτειράς τους έχουν απλώς «επανέλθει» και, έτσι, μερικά καινούρια σπίτια, δίπλα στα πετρόκτιστα χαλάσματα, έχουν υψωθεί για να στεγάσουν για δυο – τρεις εβδομάδες του καλοκαιριού τους νέους ιδιοκτήτες, σ’ ένα συγκερασμό παρόντος και μνήμης των παιδικών χρόνων. Όμως τα χωράφια τους παραμένουν έρημα και εγκαταλελειμμένα (ούτε τη θέση τους, ούτε τα σύνορα δεν γνωρίζουν πια οι νέοι ιδιοκτήτες τους).
Τα αίτια του γενικότερου μαρασμού της επαρχίας; Γνωστά: Η εξέλιξη – ανάπτυξη, η αστυφιλία, η μαζική συνειδητή αστικοποίηση των πληθυσμών (και εγώ προσωπικά έφυγα για να «επιστρέψω» συνταξιούχος και να δηλώνω σήμερα, εκ του ασφαλούς, ότι θλίβεται η ψυχή στη θέα των άγονων πια αγριότοπων της αφάνας και της αλιφασκιάς).
Όλοι βλέπουμε τη μακροχρόνια προσπάθεια της Πολιτείας για αποκέντρωση με τη δημιουργία κέντρων παιδείας, υγείας, βιομηχανίας κ.λ.π. στην Περιφέρεια προς συγκράτηση των νέων της επαρχίας και θα ήταν αφελές σήμερα να ισχυριστώ και να αναφερθώ εγώ σε κίνητρα συγκράτησης και επιστροφής των νέων…
Θέλω όμως – και έρχομαι στον σκοπό της επιστολής μου – απευθυνόμενος στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης να σημειώσω τα εξής: Από διάφορες διάσπαρτες δημοσιεύσεις άρθρων και μελετών στον ημερήσιο περιοδικό (αλλά και ηλεκτρονικό) τύπο, «εμυήθηκα», αν μου επιτρέπεται, στα μυστικά του θαμνόδεντρου που «ακούει» στο όνομα Ιπποφαές. Σταχυολογώ κάποια αποσπάσματα και συνημμένα σας τα αποστέλλω. Εκτιμώ, με τα δικά μου κριτήρια, ότι αποτελεί τον κρυμμένο θησαυρό που μπορεί να αναστήσει την ελληνική ύπαιθρο.
Σας συστήνομαι ότι κινούμαι τελείως ανιδιοτελώς και φιλοδοξία μου (ίσως δονκιχωτική) είναι να προσφέρω και να συμβάλω, ει δυνατόν, στο ξαναζωντάνεμα της έρημης γενέτειρας (και πάρα πέρα – αν όλα πάνε καλά – γιατί όχι και άλλων μερών, π.χ. των καπνοχώραφων της Ξάνθης και του Αγρινίου…).
Θέλω, λοιπόν, με την παρούσα να σας καταστήσω γνωστό το όραμά μου: Έχω αποφασίσει να πειραματιστώ για την αντοχή – ευδοκίμηση του Ιπποφαούς σε ένα υψόμετρο 1000 – 1200 μέτρων (όπου το εγκαταλελειμμένο χωριό μου: Εξοχή (πρώην Ράχωβα), ήδη Δ.Δ. του Δήμου Αιγείρας Αχαΐας). Η απόφασή μου έχει να κάνει με τους έρημους αγρούς του χωριού (που οι κτηματίες έχουν εγκαταλείψει, περιφρονήσει) αλλά και τις απέραντες ράχες της πάλαι ποτέ κοινότητας. Φιλοδοξία μου είναι – αφού ευοδωθεί το πείραμα – μετά να αναλάβω να «πείσω» τους ιδιοκτήτες και να συντονίσω τα πράγματα, ώστε να προχωρήσουμε από κοινού με τους ιδιοκτήτες της γης (προσωπικά δεν έχω παρά το σπίτι και τον περίβολό του, σ’ αυτόν δε τον περιβάλλοντα χώρο θέλω υλοποιήσει το πείραμα) σε συστηματική καλλιέργεια του Ιπποφαούς.
Ζητώ, λοιπόν, απευθυνόμενος σε εσάς, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, να με συνδράμει.
Ζητώ να μεριμνήσετε, μέσω των ακολούθων των πρεσβειών μας και των προξενείων, να μου προμηθεύσετε 20 – 30 δενδρύλλια Ιπποφαούς από την Ξένη, από τα φυτώρια του εξωτερικού.
Και για να μην παρεξηγηθώ: Σκοπός μου είναι, αν το πείραμα επιτύχει, να μεριμνήσω περαιτέρω εγώ για τη μαζική παραγγελία – εισαγωγή, αφού θα έχω προετοιμάσει τους ιδιοκτήτες με τα χωράφια τους αλλά και το Δ.Δ. για τις εκτεταμένες περιοχές του (της πάλαι ποτέ Κοινότητας) χωρίς επ’ ελάχιστον να παρεμποδισθεί η – φθίνουσα, άλλωστε, και αυτή – κτηνοτροφία, να καλύψουμε τις εκτάσεις (ιδιωτικές – δημοτικές) με τα δενδρύλλια του Ιπποφαούς.
Το 2013 (το τέλος των επιδοτήσεων) πλησιάζει. Και είναι βέβαιον ότι εξελικτικά θα ερημώσουν και πεδινότερα μέρη και οι αγρότες κι αυτών των πεδινότερων εδαφών θα «κοιτάξουν» να γίνουν γκαρσόνια, κλητήρες, ιδιωτικοί – δημόσιοι υπάλληλοι, ταξιτζήδες, φορτηγατζήδες.
Το όραμα ολοκληρώνεται με την εικόνα (αποτέλεσμα) της συστηματικής καλλιέργειας, την παραγωγή πρώτης ύλης, την επεξεργασία – μεταποίηση.
Βεβαίως, όπως έχω μάθει, υπάρχει και λειτουργεί οργανωμένη οικονομική μονάδα (επιχείρηση) παραγωγής και εκμετάλλευσης Ιπποφαούς στη Βόρεια Εύβοια, θεωρώ, όμως, ότι θα καθυστερήσει πολύ η διάδοση μέσω εκείνης της πηγής.
Επιτρέψατέ μου να επαναλάβω και πάλι την ανιδιοτελή διάθεση, προσφορά και συμμετοχή μου στο εγχείρημα (πείραμα, εισαγωγές, σπορά, φυτώρια, καλλιέργεια).
Είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι μόνος, ως απλός πολίτης, δεν θα μπορούσα να εξασφαλίσω την εισαγωγή των ολιγάριθμων δενδρυλλίων από το εξωτερικό, διό και το αίτημά μου για τη συνδρομή των υπηρεσιών σας. Εάν, όμως, το αίτημά μου ήθελε εκληφθεί «θρασύ», παρακαλώ κοστολογήσατε τα έξοδα αγοράς, εισαγωγής – μεταφοράς, ώστε να τα χρεωθώ προσωπικά.
Ευελπιστώ να τύχω κατανόησης από τις υπηρεσίες σας, σταθμίζοντας ότι τα ελατήριά μου είναι τελείως αλτρουιστικά και – επιτρέψατέ μου κι αυτό – καθαρά εθνικά.

Με εκτίμηση,

Δημήτριος Μανωλόπουλος
Επίτιμος Δικηγόρος
Γ. Γεννηματά 16
16231 Βύρωνας

η κεραμίστρια

Ελένη Κανελλοπούλου

με κεραμεικά (φορέματα και όχι μόνο)

εμπνευσμένα από τις
Ελευσίνιες θεότητες,
Δήμητρα και Περσεφόνη

η έκθεση διαρκεί έως τις
25/04/09

και μπορείτε να την
επισκέπτεσθε
από τις 09.00 κάθε πρωί
μέχρι αργά το βράδυ

στο

κυκεών bar-café

Σ.Γκιόκα 2 Ελευσίνα
τηλ: 2105545401

e-mail: info@cyceon.gr

www.cyceon.gr

Αγάπη για τις λέξεις

"Είχε τεράστια σημασία για την ανάπτυξη της σκέψης η συνεπής τμηματοποίηση του Ελληνικού αλφαβήτου σε ΣΤΟΙΧΕΙΑ, σε μονές αδιαίρετες ηχητικές μονάδες. Το ηχητικό σχήμα της γλώσσας και του αλφαβήτου της εθεωρήθη ως ένα κοινό συνεκτικό σύστημα με περιορισμένες και αλληλοσυνδεόμενες τυπικές μονάδες. Η έννοια απεδείχθη τόσο πειστική που ο Δημόκριτος και ο μαθητής του Λουκρήτιος, αναζητώντας μια αναλογία που να επιβεβαιώνει τη θεωρία τους για την δόμηση της φύσης από άτομα, παρέθεσαν τα στοιχεία ως τα ελάχιστα συστατικά της ομιλίας".

Roman Jakobson, Linda R. Waugh. The Sound Shape of Language . Mouton de Gruyer. Berlin, New York. 2002. (σελ. 13).

Ορισμένοι στοχαστές υποστηρίζουν ότι η δημοκρατία και η σκέψη αναπτύχθηκε στην Ελλάδα εξ αιτίας του γεγονότος ότι η ελληνική γλώσσα ανακάλυψε το αλφάβητο με τα χωριστά στοιχεία της, τα γράμματα και τις συλλαβές της. Η διαφοροποίηση κάνει τους άπειρους συνδυασμούς μιας σκέψης καθώς και μιας δημοκρατικής Πόλης που αποτελείται από πολλά διαφορετικά άτομα και όχι από Έναν που βλέπει όλους τους άλλους σαν κλώνους του εαυτού του.

Οι νεκρές ή πανάρχαιες λέξεις

Μέσα στις εκκλησιές , τις μέρες αυτές ιδιάιτερα, μεγάλος κλονισμός -για κάθε Έλληνα- οι νεκρές ή πανάρχαιες λέξεις (και οι πτώσεις και οι χρόνοι και οι εγκλίσεις) που αναπηδούν πάνδημες στα χείλη των ζωντανών ανθρώπων. Είτε φωναχτά. Είτε ψυχθισριστά, καθώς ξεφυλλίζουν καθένας τη Σύνοψή του. Μπορεί ακόμα μεγαλύτερος για όσους δεν καταλαβαίνουμε -τους περισσότερους- σε όλες τις λεπτομέρειες το νόημα. Ένας μεγάλος κλονισμός και ένας μεγάλος απολογισμός για το μικρό (σήμερα) γένος των Ελλήνων. Και όλα τα νεκρά τούτα ή τα πανάρχαια, αξεδιάλυτα χωνεμένα με τη ζωντανή ορθόδοξη πίστη μας. Καταστάσεις ανεξήγητες με λόγια.

Ζήσιμος Λορεντζάτος. Collectanea. Αθήνα: Δομός.

Απόσπασμα #1068. σελ. 626

Οι Αρμάνοι (Βλάχοι)

Σε πολλά μέρη των Βαλκανίων συναντάμε λατινόφωνους πληθυσμνούς, οι οποίοι στις γλώσσες των γειτονικών λαών είναι γνωστοί ως Βλάχοι, ενώ οι ίδιοι αυτοαποκαλούνται Αρμάνοι. Κοοιτίδα των Αρμάνω από τον ύστερο Μεσαίωνα, είναι η οροσειρά της Πίνδου. Υψηλές πληθυσμιακές στγκεντρώσεις παρουσιάζουν, πέραν των ορεοσειρών της βόρειας Ελλάδας, η νότια Αλβανία, η π.γ. Δημοκρατία της Μακεδονίας, η Ρουμανία, και η Βουλγαρία. Η ανάπτυξη μιας κοινλής αρμανικ΄λης συνείδηδης εμποδίστηκε από το γεγονός ότι οι Αρμάνοι πολιτισμικά βρίσκονταν κοντά στο ελληνόφωνο στοιχείο της νότιας Βαλκανικής, γλωσσικά όμως συγγένευαν στενά με το συμπαγή ρουμανόφωνο πληθυσμό του κάτω ρου του Δούναβη.

Στα νε'οτερα χρόνια, η θέση της ελληνικής ως γλώσσας συνεννόησης στις εμπορικές συναλλαγές της νότιας Βαλκανικήγς, το κύρος της ελληνικής παιδείας και ο ρόλος της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολής στην Οθωμανική αυτοκρατορία, οδήγησαν ένα μεγάλο αριθμό Αρμάνων στην έκφραση ελληνικής συνείδησης. Πολιτικοί και εθνικοί ανταγωνισμοί του παρελθόντος, που έμειναν γνωστοί στα ελληνικά πολιτικ'α πράγματα ως το "κουτσοβλαχικό ζήτημα", είχαν κρίσιμο αντίκτυπο στη συγκρότηση και την έκφραση της τυατότητας των Αρμάνων. Ο χρόνος που περνα, λειτουργεί υπέρ της αφομοίωσης των Αρμάνων στις πολιτισμικές πλειονότητες των βαλκανικών χωρών. Ένας λαός που χάνεται, μια γλώσσα κι ένας πολιτισμός που εξαφανίζονται.

Thede Kahl (2009) ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΒΛΑΧΩΝ. ΕΘΝΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΜΙΑΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ. Μετάφραση; Σ. Μπουλασίκης. Βιβλιόραμα. Αθήνα

Επενδύουμε στη συνέχεια

Θυμάσαι την ιστορία με το κλαδευτήρι, τον Παύλο και τον παπα-Σωτήρη; Ο Παύλος θα ήταν 10; Του έδωσε ο παπα-Σωτήρης ένα κλαδευτήρι να ανεβεί στην ιτιά που ήταν πίσω από το σπίτι του στην άκρη του κτήματος, κοντά στο ρέμα για να κόψει ξύλα. Τα βρήκε δύσκολα εκεί πάνω. Άρχισε να ζαλίζεται. Άφησε τότε με τρόπο να του πέσει κάτω το κλαδευτήρι. Το κατάλαβε ο παπα-Σωτήρης και του είπε τρυφερά "κατέβα κάτω ρε ζερζεβούλη".

Εκείνη την εποχή δεν διενοείτο κανένα παιδί να θυμώσει με τους γονείς του ή τον παπού του και να διαμαρτυρηθεί γιατί του έδωσαν άδεια να κάνει κάτι που δεν ήταν σε θέση να φέρει σε πέρας γιατί οι ικανότητές του δεν του το επέτρεπαν. Μεγάλη ντροπή ήταν να πεις δεν μπορώ να το κάνω. Τους έδιναν ένα κοππάδι γαλοπούλες και έπρεπε στον ελεύθερο χρόνο του παιχνιδιού να τις βγάζουν στα χωράφια να βοσκήσουν. Αυτές όμως κάθε τόσο ξεσηκώνονταν κι έκοβαν φτερό, και σκαπέταγαν από τα Ρουπιάνικα κάτω στην άκρη του ρέματος. Αυτό το πέταγμα ήταν το π΄ρωτο μάθημα του τι σημαίνει ότι ορισμένα φαινόμενα "ξεπερνούσαν το σημείο επιστροφής" και καατρακυλούσαν "ανεπιστρεπτί", πήγαιναν στον "αγύριστο".

Η χειρότερη όμως επιτίμηση ήταν να σου πουν ότι δεν έχεις προθυμία και φιλότιμο να αναλάβεις μια εργασία και να την φέρεις σε πέρας. Ήταν απλά αυτά που ήταν να γίνουν. Οι άνθρωποι όμως ήταν βαθειά πεπεισμένοι ότι οι δυνάμεις της φύσης ήταν κατ' ουσίαν απρόβλεπτες και δεν έπρεπε κανείς να επεμβαίνει σε αυτές. Οι μαγικές δυνάμεις ήταν ένας τρόπος να εξηγήσουν εκ των υστέρων τα απρόβλεπτα... "δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς".

Απρόβλεπτο ήταν για τον Παύλο το 1969 να συμφωνήσει με την πρόταση που του έγινε να γίνει Νομάρχης Θεσπρωτίας επί χούντας. Είχε μέινει 2 χρόνια εκτός δράσης, πρώην αρχηγός της νεολαίας της ΕΡΕ και υποφήφιος βουλευτής της, 29 χρονών, το 1967. Κάθησε Νομάρχης στη Θεσπρωτία 6 μήνες, πέτυχε απόλυτα να φέρει σε πέρας την αποστολή. Του έδωσαν μετά την Αιτωλοακαρνανία. Κάθεσε εκεί 9 μήνες, και έκανε εξαιρετική δουλειά, όλοι το έλεγαν. Έτσι ο Παπαδόπουλος του είπε να γίνει Υπουργός Εργασίας με την ρητή διαβεβαίωση ότι εντός ολίγου χρόνου, σύντομα, θα ακολουθούσε το μοντέλο της Τουρκίας και θα κήρυττε εκλογές παραδίδοντας την εξουσία σε πολιτικούς, ένας εκ των οποίων όφειλε να είναι ο Παύλος. Ο Παπαδόπουλος βέβαια, ξέρουμε τώρα, άλλαξε γνώμη. Του άρεσε και έμεινε στην εξουσία. Ο Πάυλος μετά από 15 μήνες "έφυγε" από το Υπουργείο. Καλά πρέπει να τα πήγε και εκεί, εκτός των ουσιαστικών θεμάτων που αντιμετώπισε έκανε μια αρχή με φίλους που κρατάνε ακόμα τις σχέσεις τους.

Όλη αυτή η διαδρομή ήταν σε μεγάλο βαθμό θέμα τύχης, η οποία βοηθά τους τολμηρούς. Δεν είναι; Τι να πούμε, δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς; Κάποιος ήξερε την όλη εικόνα; Ήταν όλα προσχεδιασμένα από τους Αμερικανούς να γ'ινουν ακριβώς όπως έγιναν; Δεν μας ικανοποιούν οι θεωρίες συνομμωσίας, απλά μας καθησυχάζουν. Όπως το να βάζεις το δάκτυλο στο στόμα και να φαντάζεσαι ότι έχεις αυτό που σου λείπει εξ ανάγκης.

Πως θα ήταν η Δεξιά αν δεν είχε πάει ο Παύλος με την χούντα; Οι πολιτικοί σαν τα αδέλφια μας διαρκώς μας γοητεύουν και μας απογοητέυουν οικτρά.

Για τον Παύλο όμως το ναι που είπε να γίνει Νομάρχης και μετά Υπουργός ήταν το βήμα που έκανε να ξεπεράσει το σημείο της μη επίστροφής για τη πολιτική του καριέρα.

.........................................................................................................................................................................

Τα πράγματα στον κόσμο είναι συνεχή. Η φύση δεν αγαπά το κενό. Επειδή δεν ξέρουμε πως συνδέονται γι αυτό τα χωρίζουμε σε κατηγορίες. Οι κατηγοροποιήσεις είναι βασικές για την σκέψη. Το θέμα είναι να μη είναι όλα σκόρπια και άναρχα αλλά να έχουν μια τάξη, μια λογική, με νόμους που να μας επιτρέπουν να πιστεύουμε αυτά που ζούμε. Κόσμος στη γλώσσα μας σημαίνει τάξη. Αλλα δεν είναι όλα προβλέψιμα. Μάλλον τα πιο πολλά είναι απροσδόκητα και καταστροφικά.

Μας εκπλήσσουν κάθε τόσο ανεπάντεχα γεγονότα αλλαγές, ξαφνικές στροφές, καταστροφές, έξω, στη φύση, στη κοινωνία, και μέσα μας. Έχουμε παραδείγματα με τα οποία προσπαθούμε να εξηγήσουμε αυτά που συμβαίνουν. Αυτά τα παραδείγματα τα καλούμε χαρακτήρα για τους ανθρώπους, θεσμούς για τις κοινωνίες, νόμους της φύσης για τον κόσμο. Αλλά αυτό που δεν παραδεχόμαστε είναι ότι πολλά γεγονότα είναι εντελώς άγνωστα και μόνο μετά με θεωρίες συνωμισίας προπαθούμε να πέισουμε τους εαυτούς μας ότι πράγματι δεν γινόταν να γίνει αλλιώς. Δεν είναι αλήθεια όμως αυτό. Η αλήθεια είναι ότι τα πιο πολλά σε αυτός τον κόσμο μας είναι παντελώς άγνωστα.

Στην Wikipedia διαβάζουμε:

The Black Swan theory (in Nassim Nicholas Taleb's version) refers to a large-impact, hard-to-predict, and rare event beyond the realm of normal expectations. Unlike the philosophical "black swan problem", the "Black Swan" theory (capitalized) refers only to events of large consequence and their dominant role in history. Black Swan events are a special category of what is called outliers.

Εδώ και εξήντα χρόνια που μελετούμε το φαινόμενα του χάους και συζητάμε με φυσικούς και μαθηματικούς δεν έχουμε καταλάβει τι σημαίνει το "ανεπιστρεπτί". Ποια είναι η στιγμή που ξεπερνούσε το σύστημα το σημείο της κρίσιμης καμπής. Πώς άρχιζε ο κατήφορος χωρίς επιστροφή. Τι έκανε τις γαλοπούλες κάποια στιγμή να σηκώνουν φτερό και να σκορπά το κοπάδι ρίχνοντας στην απόγνωση τους νεαρούς βοσκούς τους.

Πριν εξήντα χρόνια τα ξύλα δεν τα ήθελαν για να ανάψουν το τζάκι και να φτιάξουν μια "ζεστή" σπιτική ατμόσφαιρα. Τα έκοβαν γιατί ήταν ανάγκη, για να μαγειρέψουν το φαγητό και για να ζεσταθούν. Τα έκοβαν με σεβασμό στα δέντρα. Κινδύνευεαν και οι ίδιοι οι ξυλοκόποι. Όταν έπεφταν πραγματικά από αξιώματα καταλάβαιναν τι σήμαινε το "δρυός πεσούσης πας ανήρ ξυλευέται". Όταν έβλεπες ένα πεσμένο κλαδευτήρι στη γη σήμαινε ότι είχε πέσει και αυτός που το κρατούσε.

Ο χρόνος είναι σαν ζητιάνος

Θυμάσαι τη γιορτή του Αγ. Σπυρίδωνος που γιόρταζε ο δάσκαλος; Ήταν χειμώνας, 12 Δεκεμβρίου και η κυρα-δασκάλα είχε στρώσει το σπίτι που μοσχοβολούσε. Κόκκινες φλογάτες φλοκάτες. Καθαρές, πολύχρωμες κουρελούδες. Μοσχοβολούσα καρυδόπιτα. Και νόστιμο φρικασέ. Πάντα γιόρταζε τη γιορτή του. Πάντα με επικέπτες που πήγαιναν να του ευχηθούν χρόνια πολλά, να φάνε γλυκό και να πιουν λικέρ. Να υποβάλλουν τα σέβη τους, την εκτίμηση, την αγάπη και την ευγνωμοσύνη τους στην αποδοχή του. Και να ανανεώσουν τους δεσμούς φιλίας και πίστης στην ζωή, στην πρόοδο, στην υγεία και στην ανάπτυξη. Για να περάσει ο χρόνος χρειάζεσαι έναν Άγιο να γιορτάζει την ίδια μέρα που γιορτάζεις και εσύ με τους φίλους σου και τους δικούς σου.

Ο χρόνος είναι αναγνώριση της πραγματικότητας... ότι είμαστε παιδιά ενός πατέρα και μιας μητέρας που έφεραν ο καθένας μια γραμμή παράδοσης, αποτελούμενη απο κρίκους ιστοριών, τις οποίες μάς αφηγούνται ... και εμείς συνεχίζουμε να τις μεταδίδουμε.

"Παράδειγμα: ο Τηλέμαχος. Ο γιος που δεν τον έχει δει ποτέ. Όταν η Αθηνά του μιλάει για τον πατέρα του, εκείνος απαντά ότι αγνοεί τα πάντα γι' αυτόν, ότι ασφαλώς έχει ακούσει να λένε ότι ο Οδυσσέας ήταν πατέρας του, αλλά ότι ο ίδιος δεν γνωρίζει σχεδόν τίποτε. Ότι εφόσον έχει εξαφανιστεί, ο πατρικός ρόλος δεν αντιπροσωπεύει κατά συνέπεια τίποτε γι' αυτόν. Επομένως, στην επιστροφή του, ο Οδυσσέας δεν θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει σε σχέση με τόν γιο του σήματα, τα αναγνωριστικά αυτά σημάδια που φέρει στο σώμα του και που συνεχίζουν να είναι ορατά παρά τις όποιες μεταμορφώσεις του, όπως είναι η ουλή βάσει της οποίας αναγνωρίζεται από την τροφό. Πώς λοιπόν προχωρεί; Θυμίζω τα γεγονότα: είναι στην καλύβα με τον γιο του, και είναι πάντα όπως τον έχει μεταμορφώσει η Αθηνά, δηλαδή ένας γέρος ζητιάνος τελείως εξαθλιωμένος. Ο γιος του τον καθησυχάζει, του υπόσχεται φιλοξενία στα ανάκτορα, του εγγυάται ότι δεν θα τον κακομεταχειριστούν. Η Αθηνά φτάνει, μπαίνει μέσα, ο Τηλέμαχος δεν την βλέπει, την βλέπει όμως ο Οδυσσέας, ενώ τα σκυλιά αισθάνονται την παρουσία της. Με ένα νεύμα της ο Οδυσσέας βγαίνει έξω, εκέινη τον αγγίζει με το ραβδί της και να που ξαναγίνεται ο εαυτός του, στην εκτυφλωτική ομορφιά του που τον κάνει να μοιάζει με θεό: είναι ο Οδυσσέας. Και μπαίνει ξανά μέσα. Ο Τηλέμαχος προφανώς μένει έκπληκτος μπροστά σε αυτήν την εμφάνιση.Και αναφωνεί: "ώστε λοιπόν είσαι θεός!" - "Μα όχι, δεν είναι έτσι: είμαι ο πατέρας σου". Ο Τηλέμαχος δεν πιστεύει λέξη. Αντιδρά φέρνοντας ως επιχείρημα την αντίθεση ανάμεσα στον άθλιο γέροντα που έβλεπε πριν και τον τωρινό συνομιλητή του, όμοιο με τον Δία ή τον Απόλλωνα. "Πράγματι είσαι ο θεός!" καταλήγει. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, δύσκολο για τον Οδυσσέα να τον πείσει... Και πως τα καταφέρνει στο τέλος; Τοποθετώντας τον εαυτό του απέναντι στον Τηλέμαχο ως πατέρα απέναντι στον γιο του. Του λέει βασικά τα εξής: "Θα συνεχίσεις δηλαδή να αμφισβητείς τα λόγια μου; Σου λέω ότι είμαι ο πατέρας σου, και αυτό θα πρέπει να αρκεί: δεν σου μένει τίποτε άλλο από το να με υπακούς χωρίς αντιρρήσεις". Και έχοντας έτσι μπει στον ρόλο του πατέρα, ξαναγίνεται στην πράξη ο πατέρας του Τηλέμαχου, γίνεται όμως ο πατέρας του Τηλέμαχου διότι από την πλευρά του ο Τηλέμαχος, ο οποίος δεν είχε πατέρα, βρίσκει έναν..."

Jean-Pierre Vernant: Περί ορίων. Αναμεσα στον μύθο και την πολιτική ΙΙ. Μετάφραση: Μαίρη Ι. Γιόση. Αθήνα: Σμίλη. (σ. 123-124).

Τα βιβλία

Θυμάσαι λοιπόν στο μονοτάξιο σχολείο, μια αίθουσα όλη και όλη, υπήρχε ένα στενό δωμάτιο δίπλα που όλος του ο τοίχος ήταν μια βιβλιοθήκη γεμάτη τόμους πολύχρωμων βιβλίων, όχι καταπιεστικά, τακτοποιημένα, αλλά διάφορα, πολύχρωμα, σαν να είχαν πάρτυ. Υπήρχε και ένα τραπέζι. Και εκεί πέρναμε και πρωινό από την Αμερικανική βοήθεια, γάλα σκόνη που το ετοίμαζε ο πατέρας μου, και βιταμίνες, κάτι μικρά στρογγυλά, άγευστα, ζελατινένια πραγματάκια.

Η ιστορία λέει πως όταν οι Γερμανοί πλησίαζαν να κάψουν και την Λυκούρια, μετά τον φόνο όλων των ανδρών στα Καλάβρυτα και την καταστροφή όλων των χωριών που γειτόνευαν και είχαν αντάρτες, η γιαγιά η Σοφία, η μητέρα της γυναίκας του δασκάλου, ζαλώθηκε τα βιβλία και τα πήγε μακριά σε ένα χωράφι, όπου τα έθαψε για να τα σώσει. Απίστευτη ιστορία. Και αν δεν είναι εντελώς αληθινή, είναι εντελώς ωραία.

Γένει' οίος έσσι μαθών. Πίνδαρος Β' Πυθιόνικος, 72.

Του δασκάλου του άρεσε να λέει την εξής ιστορία. Όταν διορίστηκε στην Λυκούρια, οι δύο άλλοι δάσκαλοι είχαν κάνει στραβά μάτια στην αδικία που εγίνοντο στα παιδιά. Οι γονείς τους τα έστελναν, τα μεν αγόρια να φυλάνε τα κοπάδια τους, τα δε κορίτσια τα έστελναν υπηρέτριες στην Πάτρα και στην Αθήνα. Ετσι το σχολείο αντί για 150 περίπου παιδιά είχε μόνον 75.

Εκανε λοιπόν ενέργειες, αναφορές, αντιμετώπισε ανοικτή εχθρότητα, απειλές, πήγε στο δικαστήριο αυτούς που τον απείλησαν, οπλοφόρησε με περίστροφο που του είχαν προμηθεύσει οι αντίπαλοι των εχθρών του, έκανε τον παλλικαρά. Φοβόταν προφανώς ως βασικά εχέφρων άνθρωπος, αλλά τελικά το σχολείο ξαναγέμισε με παιδιά.

Του δασκάλου του άρεσε να πιστεύει ότι έχει κάτι από την τρέλλα του παπα-Σωτήρη ο οποίος ελέγετο ότι δεν συμμορφωνόταν με τις υποδέιξεις των ισχυρών του χωριού, και βεβαιώς δεν υπολόγιζε τον Δεσπότη γι αυτό διαρκώς έτρωγε σαραντάρες, δηλαδή 40 μέρες αργία. Βέβαια δεν του στοίχιζε τίποτα, μια και δεν πληρωνόταν με μισθό, αλλά αντίθετα του έδινε χρόνο ελεύθερο να δουλεύει μεροκάματο σε άλλων τα κτήματα, και στα δικά του χωράφια, για να βγάζει τα προς το ζην.

...........................................................

Οι φίλοι μας φιλόλογοι μάς λένε ότι έχουν γραφτεί άπειρα σχόλια για αυτό τον πυκνό στίχο του Πίνδαρου. Τι εννοεί ο ποιητής; Να γίνει κανείς αυτό που είναι από τη φύση του; Να γίνει κανείς ό,τι μαθαίνει; Μάλλον εννοεί να πραγματώσει κανείς το έμφυτο δυναμικό του μαθαίνοντας από τις εμπειρίες του.

Ο άνθρωπος γεννιέται με "προένοιες", δηλαδή έρχεται έτοιμος να συναντήσει τις εμπειρίες (στις φροντίδες των γονιών του) και να πραγματοποιήσει τις έννοιες που ήδη είναι έτοιμος να δημιουργήσει. Αν δεν βρει κατάλληλες απαντήσεις στο περιβάλλον του θα έχει βασικά ελλείμματα στον ψυχισμό του.

Ο άνθρωπος από την αρχή της ζωής του έχει ανάγκη να υπάρξει στο βλέμμα των γονιών του που αναγνωρίζουν αυτά που υπάρχουν σε αυτόν. Για να τα αναγνωρίσει και ο ίδιος, για να τα ιδιοποηθεί και να γίνει υποκείμενό τους, πρέπει πρώτα ένα άλλο υποκείμενο, ένας άλλος εαυτός να τα αναλάβει.

Χωρίς το βλέμμα των άλλων οι έφηβοι θα κατεβαίνουν στους δρόμους με πέτρες, ξύλα, μοιλότωφ και φωτιές για να αναγκάσουν τους μεγάλους να τους προσέξουν.

Τα παιδιά δεν κάνουν όπως τους λέμε να κάνουν. Κάνουν όπως κάνουμε.

Οι καταστροφικές τους πράξεις είναι ένα ερμηνευτικό σχόλιο στην χυδαία αδιαφορία των μεγάλων εμπρός στην κοματοποίηση των Πανεπιστημίων, στο ξεκόλιασμα των κοσμικών της τηελεόρασης, στην κατεστραμμένη φωνή της Κωνσταντίνας Κούνεβα, στον Τσοβόλα Δώστα Όλα.

Σήμερα δεν έχει σημασία να γίνει κάτι νέο που θα αναπτυχθεί, θα διαφοροποιηθεί και θα αποκτήσει πολυπλοκότητα. Επικρατεί η κουλτούρα του θελκτικού χάους. Η εκμηδένιση, το απόλυτο κενό ασκούν μια ακατανίκητη έλξη. Επιβάλλεται η πολιτική ορθότητα μαζί με την εξιδανίκευση του περιθωρίου, του κατακερματισμένου, του γελοίου και του διαστροφικού. Από την άλλη μεριά, εξυμνείται η σχετικότητα.

Αυτή η παράδοξη θεώρηση αντικατοπτρίζει τη διχοτόμηση που επικρατεί στην εποχή μας, εποχή του μεταμοντέρου: ενώ η λειτουργία της ιδεολογίας είναι μέρος της καθημερινής μας ζωής και της πολιτικής, προσπαθούμε να την καταστείλουμε (Eagleton).

Eagleton, T. (1991). Ideology. An Introduction. London & New York: Verso.
Eagleton, T. (1996). Οι Αυταπάτες της Μεταμοντερνικότητας, Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη.

Σήμερα επικρατεί μια ιδεολογία της μέσης οδού. Καταργούμε τις διαφωνίες, τις διαφορές μας και μάλιστα εν ονόματι του πλουραλισμού. Μια μέρα ξαφνικά ξυπνάμε από μια εγκληματική επίθεση και αντιλαμβανόμαστε ότι όλο αυτόν τον καιρό ακούγαμε αφηγήσεις για τα Δεκεμβριανά σαν να ήταν σύμβολα κενά και όχι πολιτικές πράξεις που υποστασιοποιούν και δημοσιοποιούν στο παρόν τα άγνωστα και απροσμέτρητα, τα τραύματα και τους διχασμούς που δεν έχουν επουλωθεί.

Τότε αντιλαμβανόμαστε τα ελλείμματα στις διαδικασίες εσωτερίκευσης των βιωμάτων στην ιστορία μας, υποκειμενική και συλλογική. Το θέμα είναι κατά πόσο οι ιδεολογίες βασίζονται στο Ιδεώδες του Εγώ, ένα σύνολο ψυχικών λειτουργιών, οι οποίες ορίζουν τις προσπάθειες για να πετύχει κανείς το καλλίτερο, ένα πρόγραμμα που εποπτεύει το Ευ Ζην. Όταν το ψυχικό έργο είναι ελλειμματικό τότε οι ιδεολογίες βασίζονται σε είδωλα για να «μπαλώσουν» τα ρήγματα. Τότε ξεσπά τυφλή η βία.

Οι έφηβοι κατεβαίνουν στους δρόμους με φωτιές. Για να προκαλέσουν το βλέμμα μας. Τότε κάθε πράξη κατανόησης που παράγει ένα νόημα και βάζει ένα όριο στην παντοδυναμία οφείλει να καταστραφεί.

Η θρυμματισμένη ουρανολαλιά

Το μεγάλο συμβάν του 1922 ... γέννησε τη θρυματισμένη πεζογραφία του Πεντζίκη. Ή, όπως θα έλεγε και ο Τζαίημς Τζόυς, η Καταστροφή γέννησε μια θρυμματισμένη ουρανολιαλιά.
........................


Μετά το Άσβουτς, στο μεταπολεμικό του magnus opus, ο Πεντζίκης θρηνεί την εξολόθερυση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης και δίνει την ανθρώπινη διάστασή της:

Όταν μέσα στα βαγόνια φορτηγά ΙΠΠΟΙ 9-ΑΝΔΡΕΣ 58, μεταφέρονταν 45 χιλιάδες του πληθυσμού που εξοντώθηκαν, παρ' όλο τον συνωστισμό που έδενε τη μια ύπαρξη με την άλλη και τα δύο σώματα μαζί διακλαδδίζονταν, σε άκρα σαν πλεμάτια καμωμένα κουβάρι στη πελαγίσια δίνη, καμιά εκδήλωση εκ μέρους των επιβατών που 'χε φορτώσει η βία, η παραμικρότερη μετακίνηση δεν επιτρεπόταν, σαν να 'χαν μεταβληθεί, ακόμαπριν φτάσουν στον όλεθρο που τους ανέμενε τελικά, σε απλή πραμάτια, σωρό από ζευγάρια παπούτσια και ρούχα γυναικεία και ανδρικά, οι υπάρξεις που θα 'τρωγε η φωτιά, στοιβαγμένους σωρούς, κτ' αύξοντα αριθμό πτωμάτων, ποικίλων αποχρώσεων λόγω σήψεως.
Αρρωστάινοντας οι ψυχές των ανθρώπων από εγωιστική φιλοδοξία, φοβούνται τους ζωντανούς και προτιμούν το πρόσωπο του πλησίον, που 'ναι δικό μου, δικό σου, δικό τους, να το ξέρουν πεθαμένο [...].44

Είναι αξιοσημείωτο ότι, αντίθετα με ορισμένους θαυμαστές τους, οι δύο πρωτοκορυφαίοι χριστιανοί συγγραφείς των νεολληνικών γραμμάτων, ο Παπαδιαμάντης και ο Πεντζίκης, είναι εκείνοι που γράψανε τις πιο φλογερές σελίδες κατά του αντισημιτισμού και ανακάλυψαν στο πρόσωπο του κηνυγημένου Εβραίου ζωντανό το πρόσωπο του πλησίον, που 'ναι δικό μου, το δικό σου, το δικό τους, το πρ4όσωπο που είναι το εγωιστικό άτομο της αστικής κοινωνίας των ιδιωτών, στην εποχή της ιστορικής παρακμής της, θέλει να το ξέρει μόνο πεθαμένο.

Σάββας Μιχαήλ (2008) Espanja Gloriosa ή Ο Νίκος Γαβιήλ Πεντζίκης 20.000 λεύγες υπό τη θάλασσα, Νέα Εστία, 164 (1817) Αφιέρωμα στον Νίκο Γαβιήλ Πεντζίκη (1908-1993), Δεκέμβριος 2008, Σελ. 1068.

Ποιοί οφείλουμε τι, πότε και σε ποιους

Οφείλουμε σε αυτούς που έζησαν και εργάστηκαν στην Αράχωβα: να τους σκεφτόμαστε με τις ιστορίες, τους χορούς και τα τραγούδια τους. Να μη σηκώσουμε έναν τοίχο λήθης.

Οφείλουμε να εγείρουμε στο προαύλιο ένα δημόσιο τοίχο με λίθους μνήμης, όπου θα αναγράφονται τα ονόματα αυτών που έζησαν και έκαναν παιδιά στην Αράχωβα. Αληθινές πέτρες, όπου θα χαράσουμε τα ονόματα των Αραχωβιτών που πέρασαν από αυτό τον τόπο.

Οφείλουμε να ανακαινίσουμε το παλιό σχολείο. Να κάνουμε το ισόγειο εντευκτήριο και τον πρώτο όροφο αναγνωστήριο για τα παιδιά που παραθερίζουν τα καλοκαίρια στην Αράχωβα.

Οφείλουμε να κάνουμε "καλοκαιρινές βραδυές" με αναγνώσεις παραμυθιών, συναυλίες μουσικής και μια παράσταση θεατρικού έργου. Όλα να γίνονται από τα παιδιά.

Οφείλουμε να αναγείρουμε την προτομή του Δοσίθεου του Β'.

Οφείλουμε να αναγείρουμε μια πλάκα με το γράμμα του Καποδίστρια στον ιδρυτή τΗς Σχολής Αραχώβης Ανδρούτσο Σπανό.