"Είναι αδήριτο χρέος μας η μη απάρνηση της ελληνικής γλώσσας, μητρικής του Ευρωπαϊκού πολιτισμού και η ανά τα ξένα έθνη προβολή της…."

Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος «Είναι χρέος μας η μη απάρνηση της ελληνικής γλώσσας».

Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;

Με τη λέξη «ελληνικότητα» σημαίνεται κάτι δυσήνιο από τον λογισμό. Η έννοια της ελληνικότητας, φορτισμένη συναισθηματικά, δεν έχει ακέραιη σαφήνεια στη συνείδηση και όσων ακόμη την επικαλούνται είτε προς χαρακτηρισμό έργων πολιτισμού είτε προς υπόδειξη τρόπου συμπεριφοράς και των λειτουργιών του πολιτισμού. Στα χρόνια της νεότητάς μου εκπροσωπούσαν την ελληνικότητα καλλιτέχνες, όπως ο Παρθένης, ο Πικιώνης, ο Κόντογλου, ενώ δεν έχει λησμονηθεί και ο κατ’ εξοχήν εξάγγελος της ελληνικότητας, ως αιτήματος, περικλής Γιαννόπουλος. Στο βιβλίο μου ‘Ελληνικά’ παρουσιάζω την αρχαιολληνική εκδοχή της ελληνικότητας – κατά τον Ηρόδοτο, «αποκρίθη εκ παλαιτέρου του βαρβάρου έθνος το ελληνικόν, εόν και δεξιώτερον και ευηθείης ηλιθίου απηλλαγμένον μάλλον».

Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Τη «λέξη» και την αντίστοιχη έννοια «κάτι». Είναι και η πιο μεστή και η πιο κενή. Με αυτήν τη συνείδησ’ή μας φράσσει το μέσα της χάος, δεν αποφράσσεται όμως, αλλά παραμένει ανοικτή για όποιο νόημα. Υπάρχει στη συνείδηση το ¨κάτι» σαν γέφυρα νοηματική, ως επίτευγμα ήδη, αλλά και ως αφετηρία της ελευθερίας, καθώς είναι, ως «τι», όπως έγραψε ο Πλάτων, «γυθμνόν και απερημβμένο από των όντων απάντων».

Η υπέροχη εκδοχή του Έλληνα.
Λόγος σοβαρός για ‘υπέροχη εκδοχή του έλληνα» είναι δυνατός, αν κρίνουμε αμελητέα κάπως τα ηθικά ελαττώματα και αμαρτήματα πολλών Ελλήνων και στην Αρχαιότητα λκαι στη νεώτερη εποχή, και αν εμμείνομε στην έξαρση των ηθκιών χαρισμάτων και ιστορικών τροπάιων του ελληνικο΄θυ λαού, ιδαίτερα των εξαίσιβμν υπηρεσιών του προς την ανθρώπότητα. Περιορίζομαι να υπενθυμίσω κάτι έκδηλο: Στις γλώσσες των λαών της Ευρώπης οι πλείστες έννοιες του πολιτισμού εκφράζονται με λέξεις της ελληνικής γλώσσας, Αλλά και οι πλείστες καίριες έννοιες του φιλοσσοφικού στοχασμού των Ευρωπάιων είναι παραλλαγμένες κάπως έννοιες της ελληνικής φιλοσοφίας. Εξ ΄’αλλου, η γενιά μου των Ελλήνων το επτάμηνο 1940-1941, χρόνο κρίσμο για την εξέλιξη του πολέμου, έσωσε την ελευθερία των λαών της Ευρώπης.

………………………….
Με ποια ταυτότητα οι Έλληνες περιέρχονται στον σύγχρονο κόσμο;

Ω; Ευρωπαίοι, με ισοτιμία προς τους άλλους Ευρωπαίους, αλλά και με κάποιο ιδιαίτερο τίτλο οικειότητας προς αυτούς, ως εκπρόσωποι του έθνους-δημιουργού των εδραίων αξιών του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Είναι ότι συτμβαίνει κατ' ξοχήν στους μετέχοντες της ελληνικής παιδείας. Το έζησα και ο ίδιος στη Γαλλία, όπου είχα καταφύγει το 1967.

......................................

Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Είναι αδήριτο χρέος μας η μη απάρνηση της ελληνικής γλώσσας, μητρικής του Ευρωπαϊκού πολιτισμού και η ανά τα ξένα έθνη προβολή της….

...................................

πατριδογνωσία Της Αννας Γριμάνη 'Κ' ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 28 Σεπτεμβρίου 2008, Τεύχος 278

Πώς σου φαίνεται η ιδέα ότι όλα αυτά που συμβαίνουν στον κόσμο εμάς δεν μας αγγίζουν; Δεν μας αφορούν;

Παράπλευρες απώλειες στο κυνήγι του κέρδους

"Ο Ιγνάσιο Ραμονέ πριν από μερικούς μήνες σε άρθρο του σημείωνε ότι το 2009 είναι πιθανό να αποδειχθεί καταστροφικότερο του '29, καθώς για πρώτη στη σύγχρονη ιστορία τρίς κρίσεις (χρηματοπιστωτική, ενεργειακή, επισιτιστική) εξελίσσονται ταυτόχρονα. Οι πρώτοι κραδασμοί του διαφαινόμενου οικονομικο-κοινωνικού σεισμού: Αύξηση των λομοκτονούντων κατά 75 εκατομμύρια μέσα σ' ένα χρόνο (930 εκατ. από 855), 36 εκατ. θάνατοι από την πέινα από τις αρχές του χρόνου, αυταρχικές κυβερνητικές πολιτικές, αθρόες μετακινήσεις απελπισμένων, διογκούμενη εξαθλίωση και εκτός Τρίτου Κόσμου: 28 εκατομμύρια - ένα δέκατο του πληθυσμού - έφτασαν φέτος στις ΗΠΑ όσοι διατρέφονται με δελτίο - πάνω από 39 δισ, δολάρια τον χρόνο ξοδεύει η αμεριακανικήκυβέρνηση σε συσίτια. Και να σκεφθεί κανείς, ότι μ 30 δισ. δολάρια, κατά τους υπολογισμούς του ΟΗΕ, θα μπορούσε να διπλασιαστεί η παραγωγή εδώδιμων στοον Τρίτο Κόσμο και να εξαλειφθεί η πείνα... Μια κρίση που δεν μοιάζει με τις προηγούμενες , αφού πλέον την προκαλούν: η κλιματική αλλαγή (συχνές πλημμύρες και ξηρασίες, άρα τεράστια μείωση της συγκομιδής), η παγκόσμια αύξηση της ζήτσης τροφίμων λόγω της αύξησης των εισοδημάτων γιγαντιαίων πληθυσμών, η χαμηλή παραγωγικότητα των φτωχών χωρών, η προώθηση της παραγωγής των βιοκαυσίμων σε ΗΠΑ και Ευρώπη... Είναι αλήθεια ότι την πείνα δεν τη γεννά η φύση, αλλά οι λανθασμένες αποφάσεις, οι εσφαλμένοι υπολογισμοί, η έλλειψη προνοητικότητας, τα δημαγωγικά μέτρα, οι πολιτικές των ισχυρών....Δεν είναι μια αναπότρεπτη μοίρα, μια παράλογη και άδικη κατάρα, αλλά η "παράπλευρη απώλεια" μιας πολιτικής επιλογής, ενός πολιτικού σχεδίου που ευνοεί τους πιο ισχυρούς στον παγκόσμιο οικονομικό ανταγωνισμό...".

ΑΝΤΙΛΟΓΟΙ της Τασούλας Καραϊσκάκη, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Παρασκευή 19 Σεπτεμβρίου 2008

Θυμάσαι που μας διάβαζε ένα διήγημα...

Να, έτσι ήταν

Όταν κανένα βράδυ μετά την δουλειά κατεβαίνω το δρόμο κάτω στο εμπορικό κέντρο και ακούω έναν πλανόδιο μουσικό να παίζει με το βιολί αυθόρμητα χαμογελώ και θυμάμαι τον δάσκαλο Σπύρο Μανωλόπουλο να βηματίζει μέσα στην τάξη σιωπηλός και να χαμογελά με κάτι που σκεφτόταν. Θυμάσαι που μας διάβαζε ένα διήγημα, πολύ γνωστού συγγραφέα... Ρωτούσαν έναν φτωχό αγωνιστή πώς ήταν ο αγώνας της ανεξαρτησίας και αυτός δεν αναγνώριζε κανένα στοιχείο του στους πανηγυρικούς, στις παρελάσεις, στις γιορτές, στις φανφάρες. Μια στιγμή άκουσε έναν άθλιο διακονιάρη στην άκρη του δρόμου να παίζει ένα γλυκό λυπημένο τραγούδι και ξαφνικά φωτίστηκε το πρόσωπό του και αγαλλίασε: Να έτσι ήταν… λέει σε αυτούς που τον ρωτούσαν πως ήταν η επανάσταση. Να έτσι ήταν ... η πραγματικότητα.

Το διάβασμα είναι κάτι δημιουργικό. Δίνει ένα πλαίσιο αναφοράς, όπου τα σύμβολα, οι λέξεις με τις οποίες επικοινωνούμε με τονε αυτό μας και με τους άλλους, αποκτούν πραγματικότητα. Τα πιστεύουμε. Δεν είναι λόγια του αέρα. Είναι αληθινά. Και μας βάζουν σε μια αναμονή κάτι καινούριου... Κάτι νέο θα έλθει.

Στην άκρη της Αράχωβας, μετά τα αλώνια στο προσκυνητάρι του Αη Γιώργη, στον δρόμο για το Σούβαλτο οι άνισες πλαγιές, δεν σου δίνουν την αίσθηση του ανοίγματος, της ανάτασης;

Που μνίσκεις; Τι χαλεύεις τώρα;

ΜΟΡΑΪΤΕΣ ΣΚΗΝΙΤΕΣ ΒΛΑΧΟΙ

Τσεκουραίοι, Τσιρικαίοι, Καλυβαίοι, Γκοκακαίοι, Κορδολαίοι, Φλιγκαίοι, Τσακουμακαίοι, Ντουλαίοι, Τσογκαίοι, Θανασουλαίοι, Σαρανταυγάδες, Μαμαλαίοι, Λυγκαίοι, Μπακογιανναίοι, Μακρυγιανναίοι, Καπινιάδες, Μαντζουτζαίοι, Βοϊδολαίοι, Κωνστανταραίοι, Καραχρησταίοι, Βαγγελακαίοι, Χανιάδες, Παπακωσταίοι, Λαβδαίοι, Ρεσταίοι, Μαγγιναίοι, Σμυρνιωταίοι, Παπουστσήδες, Γκογκολαίοι, Μαυρανασαίοι.

«Οι νομάδες κτηνοτρόφοι της Πελοποννήσου .... Στα διάφορα βιβλία και έγγραφα (ενοικιοστάσια, πωλητήρια) αναφέρονται σαν ‘βλαχοποιμένες’ ή σχέτο ‘ποιμένες’. Οι ίδιοι … αυτοπροσδιορίζονται σαν ‘σκηνίτες βλάχοι’. Σαν τόπο καταγωγής τους αναφέρουν την Πίνδο (Συρράκο, Άγραφα) απ’ όπου έφυγαν, στις αρχές του 19ου αιώνα, κυνηγημένοι από τον Αλή Πασά… Στην επανάσταση του 1821 συνέβαλαν σημαντικά στον αγώνα πρισφέροντας στρατιώτες και τρόφιμα γι αυτό ο Ιμπραήμ κατευθυνόμενος προς Κόρινθο είχε βάλει πρωταρχικό του στόχο να καταστρέψει τους ΄βλάχους’ και την κτηνοτροφία της Ζήριας… Στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου αιώνα ‘οι σκηνίτες βλάχοι’ βρίσκονταν στο απόγειο της δόξας τους. Κοπάδια με χιλιάδες γιδοπρόβατα, βαλμαδιά με εκατοντάδες άλογα, αμέτρητα παιδιά κι εγγόνια και χιλιάδες λίρες που θα τους επιτρέψουν αργότερα να κάνουν μεγάλες αγορές. Την δεκαετία του 1920 το κράτος, προσπαθώντας να περιορίσει τη ληστεία και την λιποταξία, τους υποχρεώσε να εγγραφούν στα μητρώα των κοινοτήτων προκειμένου να έχουν διακίωμα να νοικιάζουν λειβάδια. Επιπλέον άρχισαν να κάνουν αγορές σπιτιών και λιβαδιών σε ορεινές κοινότητες της Αχαϊας και Κορινθίας, των οποίων οι κάτοικοι είχαν ήδη αρχίσει να μεταναστεύουν στα παράλια του Κορινθιακού κόλπου από τα τέλη του 19ου αιώνα... Την δεκαετία του 1930 άρχισαν δειλά-δειλά ν΄ασχολούνται με την καλλιέργεια της γης. Καθοριστικός υπήρξε και ο νόμος του Μεταξά που απαγόρευε την υπερβόσκηση των δασών. Ο πόλεμος του 1940 και αργότερα ο εμφύλιος προκάλεσαν μεγάλες απώλειες ανθρώπων, ζώων, και χρημάτων και σήμαναν το τέλος της νομαδικής ζωής. Άρχισαν να εγκαταλείπουν την κτηνοτροφία, κατάργησαν την ενδογαμία, έβγαλαν τις φορεσιές και εγκαθίστανται, σαν γεωργοί πλέον, στα παραλιακά μέρη. Σήμερα, μόνο ένα ποσοστό του 25% ασχολούνται με την κτηνοτροφία, 50% με την γεωργία και 25% μ' άλλα επαγγέλματα κυρίως κρεοπωλεία, ψησταριές και καταστήματα γαλακτομικών προϊόντων. Το μεγαλύτερο μέρος των 'σκηνιτών βλάχων' έχουν εγκατασταθεί στην Κορινθία (50%), στην Αχαϊα (20%), στην Αργολία (10%), στην Ηλεία (15%) και (5%) στη περιοχή των Μεγάρων και Σαλαμίνας».

ΛΕΞΕΙΣ ΤΩΝ ΒΛΑΧΩΝ

αγγειά=σκεύη, δοχεία - ανάχλιο=χλιαρό - βαβα=γιαγιά - βαλμάς=βοσκός αλόγων - βαρέματα=φορτία - βάτρα=φωτιά - γαλάραμα=βύζαγμα αρνιών - δοκήθηκα=κατάλαβα - έμασα=μάζεψα - κακάβι=τέντζερης - καλιάζω=ταιριάζω - λαλάς=θείος - λακινιά=κοπάδι αλόγων - μαργώνω=κρυώνω - ξεθάλι=μάσα - ποριά=πόρτα μαντριού - πρατίνα=προβατίνα - πυρομάχος=πέτρα της βάτρας - ρεκάζω=βελάζω δυνατά - σαρμανίτσα=κούνια, σειριά=γενιά - ταράφι=ομάδα, τσερέπα=γάστρα - φρετζάτο=εσωτερική αυλή, χαλεύω=ζητώ, χάρη=το έθιμο της αλληλοβοήθειας

Λεωνίδας Β. Πέτρου: Μοραίτες, Σκηνίτες, Κτηνοτρόφοι (Καραγκούνηδες, Καρακατσάνηδες, Ρουμελιώτες), Αίγιο 2007